Kunstgeschiedenis

Amsterdam Boek (1959)

Gepubliceerd op 27-01-2022

Oceaniërs – Oceanië - Polynesië – Paaseiland

betekenis & definitie

DE KUNST DER OCEANIËRS: POLYNESIE: HET PAASEILAND

Bij de archaeologie van het Paaseiland (verg. Archaeologie van Polynesië) dienen de houten schriftpanelen te worden genoemd.

Reeds vele theorieën zijn daarover voorgedragen. In de laatste tijd schijnt een oplossing van het probleem te zijn gevonden, voor zover mogelijk. Blijkbaar vormen de panelen een vroege fase van het schrift: herinneringssteunen voor het reciteren van de oude hymnen. Een sensationele vondst van Heyerdahl bij zijn opgravingen was een schip, dat ingegraveerd was in een van de bekende figuren (nl. in het gedeelte onder de aarde). De gravering geeft drie masten te zien met vierkante zeilen; de middenmast heeft twee van die zeilen boven elkaar. Dat is heel merkwaardig en men zou haast denken aan de weergave van een Europees schip. De vorm van het schip is daarmee echter in tegenspraak. Heyerdahl zelf heeft deze gravering vergeleken met de boten bij het Amerikaanse Titicacameer. Ik zou nog willen wijzen op bepaalde scheepstypen uit Micronesië.

Een specifiek type in de snijkunst van het Zuidzeegebied vormen de houten voorouderfiguren. Ze geven duidelijk de borstkas met de ribben te zien en het borstbeen. De buik er onder is ingetrokken en hol. Het vermoeden is uitgesproken, dat deze figuren dodengeesten voorstellen met sporen van vergaan. Volgens mij

ligt het meer voor de hand, dat het zogenaamde Röntgenvoorstellingen zijn, uitbeeldingen dus waarbij de kunstenaar niet alleen weergeeft wat rechtstreeks te zien is, maar ook datgene waarvan hij weet dat het aanwezig is. We weten niet of het type van deze figuren afkomstig is van de voorpolynesische vroege bewoners

van het Paaseiland, of van de Polynesiërs. Er werden ook vogels gesneden. Een merkwaardig type zijn de enorme snijwerken, die aan beide uiteinden van de schacht brede uitsteeksels vertonen in de vorm van een roeiriem, besneden met gezichten. Het Museum voor Volkenkunde in Wenen bezit een op superieure wijze uit steen geslepen angelhaak van het Paaseiland.

door Prof. Dr. D. J. Wolfel.