XYZ van de klassieke muziek

Katja Reichenfeld (2003)

Gepubliceerd op 21-03-2017

Carl Orff

betekenis & definitie

Carl Orff (München 1895-1982) was een Duits componist en muziekonderwijskundige, beroemd om zijn Carmina burana (1937) en om het Orff-slagwerkinstrumentarium voor kinderen dat hij ontwikkelde voor de, mede door hem in 1924 opgerichte Güntherschule in München.

Opgroeiend in een hoogopgeleide en muzikale familie, studeerde Carl Orff al op vijfjarige leeftijd piano, orgel en cello. Hij werd gefascineerd door de totaal verschillende muzikale idiomen van Strauss, Schönberg en Debussy. Als dirigent van achtereenvolgens de Münchener Kammerspiele, het theater van Mannheim en Darmstadt raakte hij echter in de ban van het muziektheater, met Monteverdi als een van zijn favorieten. Ook de antieke oudheid trok hem sterk. Uitgaande van de moderne expressieve uitdrukkingsdans van Rudolf Laban en Clara Wigman stond hem een synthese voor ogen van gebaar, poëzie en muziek. Rond 1930 maakte Orff vrije bewerkingen van Monteverdi-partituren en ensceneringen van barokoratoria die hem de weg wezen naar een persoonlijke, theatrale expressiewijze. Ook zijn ervaring als koordirigent van de Bachvereniging in München kwamen hem daarbij van pas. Dit alles resulteerde in een lange reeks muziektheaterwerken, variërend van originele sprookjesopera's als Der Mond (1939) en Die Kluge (1943) tot zeer eigentijdse versies van klassieke Griekse tragedies als Antigone (1949) en Oedipus der Tyrann (1959). Dat het Beierse erfgoed bepaald niet werd overgeslagen, bewijst onder meer zijn populaire Carmina Burana: 23 'levenslustige' liederen, gebaseerd op een 13e-eeuws manuscript afkomstig uit het klooster Benediktbeuern. Orffs beeldende stijl - met een cruciale rol voor de tekst - wordt getekend door een pregnante ritmiek en scherpe samenklanken. Het aanvankelijke laatromantische klankideaal heeft hij daarmee in de loop van zijn leven ruimschoots verlaten.

Oeuvre
20 muziektheaterwerken; 4 orkestwerken; diverse (orkest)liederen; cantates en koorwerken; muziek voor kinderen.