A) Economisch
Het economisch begrip kosten omvat alle nuttigheden, welke worden geofferd voor de verkrijging van een zeker goed. Sommige schrijvers gaan in de definitie van dit begrip nog verder en strekken het uit tot alle „onlustgevoelens”, optredende bij het econ. handelen (Liefmann, Grundsatze der Volkswirtschaftslehre I, 312). In de meeste gevallen wordt het begrip echter gebruikt als synoniem met productiekosten. De zgn. objectieve prijstheorieën beschouwden deze productiekosten, in laatste instantie te herleiden tot arbeidsoffers, als den prijsbepalenden factor. Inderdaad hebben deze k. prijsbepalende beteekenis, doch slechts in combinatie met andere factoren, met name de nuttigheid. → Prijs.
B) Bedrijfseconomisch.
Het bedrijfseconomisch begrip kosten is nauw verwant aan het economische. In eerste instantie moet men er in dezen zin onder verstaan alle physische en psychische offers, welke in de bedrijfshuishouding worden gemaakt voor de voortbrenging van goederen en diensten. In tweede instantie en in meer gangbaren zin verstaat men er onder deze offers gewaardeerd in geld, zoodat men het begrip kan omschrijven als de op geld waardeerbare verbruiken van econ. goederen ter verkrijging van andere goederen (diensten inbegrepen) (Schmalenbach, Grundlagen der Selbstkostenrechnung und Preispolitik).
In de bedrijfshuishouding worden de k. naar verschillende gezichtspunten geclasseerd. Op de eerste plaats treft men aan de onderscheiding in constante k. en variabele k. Constante k. zijn die, welke binnen bepaalde grenzen onafhankelijk zijn van de bezetting van het bedrijf. Het zijn die k., welke verband houden met de capaciteit van het bedrijf, niet rechtstreeks met de benutting dier capaciteit. Men noemt ze daarom ook wel capaciteitskosten. De variabele k. zijn die, welke wel door den omvang der bezetting worden beïnvloed en derhalve met den omvang dier bezetting op en af gaan.
Absoluut constante k. en absoluut evenredige kosten, d.w.z. variabele k., die evenredig met de bezetting toeof afnemen, worden practisch betrekkelijk weinig aangetroffen. Meestal uiten zich de bewegingen slechts in een degressieve, regressieve of progressieve beweging van het kostentotaal.
Een tweede onderscheiding, die wordt aangetroffen, is die in directe en indirecte kosten. Directe k. zijn die, welke direct ten laste van een bepaalde, voortgebrachte product-eenheid of prestatie-eenheid kunnen worden gebracht, indirecte k. die, welke slechts langs indirecten weg in den kostprijs der product-eenheid kunnen worden verrekend. Die indirecte k. moeten dan verder worden onderscheiden in absoluut indirecte, d.w.z. kosten, die op het geheele bedrijf of een onderdeel daarvan drukken, en relatief indirecte k., als die, welke direct ten laste van een zekere productengroep kunnen worden gebracht, doch slechts indirect ten laste der product-eenheid.
Een derde onderscheiding is die in kostensoorten, waarin te noemen zijn de kapitaalkosten, loonkosten, materiaalkosten en diensten, en die in kostengroepen naar het bedrijfsonderdeel, waarop de k. drukken. De eerste onderscheiding noemt men de categorische kostenindeeling, de tweede de functioneele of organische kostenclasseering.
Al deze onderscheidingen hebben haar bijz. beteekenis voor de kostprijsberekening, de bedrijfscontrôle en de prijspolitiek. → Kostenopslagen; Kostprijs.
C) Juridisch. → Proceskosten.
Lit.: Mellerowicz, Kosten und Kostenrechnung (I 1933). C. Janssens
