Gezelschapsdans - verzamelnaam voor die dansen, welke in de hoogere standen uitsluitend door liefhebbers voor hun genoegen gedanst worden. Hoewel meestal ontstaan uit den volksdans, verloor de g., in beweging en muziek verfijnd, zijn contact met dezen.
Zijn ontwikkeling gaat van de hoofsche paradedansen, over het technische ballet-de-cour, naar den paardans, die zich tot heden als g. gehandhaafd heeft. De g. bleef tot de 18e eeuw vnl.
Fransch georiënteerd, nl. de klassieke paardans: pavane en gaillarde; de courante, sarabande, menuet, en verder de Eng. contradansen, die eveneens de ontwikkeling van volksdans naar g. doormaakten. In de 19e eeuw ontstaat de draaiende paardans, als wals, polka en galop, en beleefden menuet en gavotte een kunstmatigen bloei.
Sinds den Wereldoorlog werd de g. internationaal in foxtrot, tango, boston, blue, blackbottom, charleston en yale, alle geïnspireerd op exotische motieven (➝ Moderne dans). Tegen deze vormen van g., die niets gemeenschappelijks meer bezitten, ontstond in vele landen (o.a. in Zweden, Duitschland, Italië, Nederland, Frankrijk en Amerika) een sterke reactie.➝ Volksdans.
Lit.: H. Wirth, Die Gesellschaftstänze des 15. u. 16. Jahrh. (1916); A. Czerwinski, Tanzbrevier (1879); R. Lach, Zur Gesch. des Gesellschaftstanzes im 18. Jahrh. (1920).
