of rachitis is een ziekte van den zuigeling- en kleuterleeftijd en van de puberteit. Zij werd E. z. genoemd, omdat zij in de 17e eeuw, ten gevolge van ongunstige sociale en hygiënische omstandigheden, in Engeland veelvuldig voorkwam.
De eerste uitvoerige beschrijving is afkomstig van Francis Glisson (1650), die den naam rachitis (ziekte van de ruggegraat) bezigde, omdat de misvorming van den wervelkolom bij den ernstigen vorm het meest sprekend verschijnsel is. Dat het ziektebeeld reeds in de Oudheid bekend was, blijkt o.a. uit de geschriften van Galenus, Soranus van Ephese e.a.De afwijkingen van het skelet, die bij deze ziekte op den voorgrond treden, ontstaan door een stoornis van de verkalking, welke op de röntgenfoto een voor rachitis typisch beeld geeft. Steeds wordt in het acute stadium een verlaagd phosphor-gehalte van het bloedserum gevonden. Bij de rachitis van het jonge kind zijn de eerste verschijnselen van algemeenen aard (bleekheid, onvoldoende gewichtstoename, onrust, sterk zweeten, verhoogd ammoniakgehalte der urine), welke spoedig gevolgd worden door meer typische afwijkingen, zooals de verweeking van het achterhoofd (welke niet verwisseld moet worden met de niet rachitische aangeboren weekheid van den schedel), verdikking van den overgang van been en kraakbeen der ribben (rozenkrans) en van de groeischijven der pijpbeenderen (vooral pols en enkel), misvormingen van borstkas en wervelkolom, vertraging en onregelmatigheid van den doorbraak der tanden, niet tijdig sluiten der fontanel en schedelmisvorming. Bij het voortschrijden der ziekte ontstaat door statische invloeden misvorming der bovenste en vooral van de onderste ledematen (X- en O-beenen) en van het bekken, welke laatste afwijking later oorzaak kan zijn van moeilijkheden bij de baring. Bij de puberteitsrachitis treden vooral misvormingen van of in de omgeving der gewrichten op. Ofschoon bij rachitis de afwijkingen van het beenderstelsel op den voorgrond staan, worden ook andere organen en weefsels beschadigd; ernstige vormen van bloedarmoede evenals verhoogde neiging tot stuipen komen bij het jonge kind voor, terwijl een minderwaardigheid van het spier- en bindweefsel tot de gewone verschijnselen behoort (platvoet, kikvorschbuik).
De ernst der rachitis berust niet slechts op hare onmiddellijke gevolgen, welke tot invaliditeit kunnen voeren, doch tevens op de weerstandsvermindering tegen ziekten en op den ongunstigen invloed van de misvormingen der borstkas op hart en longen. Rachitis is een gevolg van de inwerking van schadelijke invloeden op het groeiend, en daardoor bijzonder kwetsbaar organisme, waarbij ook de familiaire aanleg een rol speelt. De genezing wordt bevorderd door algemeen hygiënische maatregelen, waarbij vooral een deskundig geregelde voeding en ruime toevoer van lucht en licht belangrijk zijn. De onderzoekingen der laatste jaren leerden de groote beteekenis van het D-vitamine voor de behandeling en het voorkomen van de Engelsche ziekte kennen. De toediening kan geschieden door voedingsmiddelen en pharmaceutische preparaten of langs indirecten weg door de inwerking van ultraviolette stralen op het lichaam (natuurlijk zonlicht, kunstmatige hoogtezon), waardoor uit het in de huid aanwezige ergosterine het D-vitamine gevormd wordt. Kalkpreparaten zijn somtijds nuttig, doch hebben slechts succes in verband met genoemde maatregelen, omdat de ernstig zieke cellen niet in staat zijn de aangeboden kalk op te nemen.
Beter dan genezen is ook hier voorkomen. Dit geschiedt door voorlichting der ouders en controle der kinderen, waarbij de consultatiebureaus voor zuigelingen en kleuters en de schoolartsendienst een belangrijke rol spelen. Koenen.
