een machtig bouwwerk uit den Rom. keizertijd, te Rome op den rechter Tiberoever gelegen (zie plaat; vgl. index kol. 832). Oorspronkelijk is het een prachtig, met marmer omkleed en beeldengroepen versierd mausoleum, opgericht door keizer Hadrianus, die daar in 140 begraven is.
Ook latere keizers, o.a. Antonius Pius, Marcus Aurelius en Septimius Severus, zijn daar bijgezet.
Het massieve steenen gevaarte leende er zich uitstekend toe, na hoogeren opbouw en ommuring, als versterkt kasteel dienst te doen. Hiertoe werd het reeds in de 5e eeuw door keizer Honorius ingericht.
Sindsdien is er, in de woelige tijden, die Rome zoo dikwijls doormaakte (o.a. onder de tirannie der Crescentii, ➝ Crescentius I), herhaaldelijk fel om den E. gestreden. Wie den burcht in bezit had, was meester van de stad.
Dikwijls zijn ook de pausen bij vijandelijke invallen hierheen gevlucht, bijv. Gregorius VII voor Hendrik IV in 1084, en Clemens VII voor de keizerlijke troepen in 1527.Een reusachtig beeld van den aartsengel S. Michael, door de pausen op de sterkte geplaatst, gaf aan den burcht zijn naam. Het beeld is meermalen door storm of bij belegering vernield; het tegenwoordige is uit erts gegoten naar het model van den Ned. kunstenaar Verschaffelt op last van Benedictus XIV (1740—’58).
Meermalen heeft de E. ook gediend tot gevangenis aan bekende persoonlijkheden (Beatrice ➝ Cenci, de Jezuïeten-generaal ➝ Ricci na de opheffing der Sociëteit). Tegenwoordig is het een zeer bezienswaardig monument en museum, vol van, meest wereldlijke, herinneringen aan het pauselijk Rome der M.E. en van den Renaissancetijd.
De brug van Sant’ Angelo, die den burcht met den linker Tiberoever verbindt, is ook van Hadrianus; ze is de oudste en mooiste van Rome.
L i t.: Borgatti, Castel S. Angelo (1890); Rodocanacchi, Le Château Saint-Ange (1909).
Gorris.