Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 05-06-2019

Elias

betekenis & definitie

Uit Tliisbe in Galaad, trad als profeet op ten tijde van Achab. Hij kondigde in 856 een tijd van droogte aan en moest daarom voor Achab vluchten; hij verbleef bij de beek Carith, waar een raaf hem brood bracht.

Van daar ging hij naar Sarepta, waar hij den meel- en olievoorraad eener weduwe wonderbaar vermeerderde en haar zoon ten leven opwekte. Toen de droogte 3 jaar geduurd had, verzamelde hij geheel het volk met de afgodspriesters op den berg Carmel.

Deze priesters zouden, evenals Elias, een altaar oprichten, opdat de ware God door het ontsteken van het offerhout zich zou openbaren. Het offer van Elias werd door het vuur uit den hemel verteerd, en het volk doodde de valsche priesters.

Toen moest Elias de vlucht nemen voor koningin Jezabel. In de woestijn ten Zuiden van Bersabee werd hij door een engel gevoed en in de kracht dier spijze wandelde hij tot aan den berg Horeb, waar God hem verscheen.

Na den moord op Naboth kondigde hij Achab en Jezabel den ondergang van hun huis aan. Na afscheid genomen te hebben van zijn leerlingen, ging hij met Eliseus over den Jordaan, waarvan hij het water met zijn mantel in tweeën scheidde, en steeg in een vurigen wagen ten hemel, terwijl hij zijn mantel voor Eliseus achterliet (3 Reg. 17—21; 4 Reg. 1).Lit.: A. Sanda, Elias und die religiösen Verhaltnisse seiner Zeit (1914). Keulers Voor Elias als stichter der Carmelietenorde, → Carmel; → Carmelieten.

Elias komt in de beeldende kunst in de hemelvaartscène reeds voor in de catacomben, op sarcophagen en in Byzantijnsche miniaturen. Ook de S. Sabinadeur te Rome (4e eeuw) geeft in houtsculptuur deze scène weer. In de monumentale buitenplastiek treft men E. aan in den dom van Modena en Cremona, en in fresco op de muren van S. Fermo Maggiore te Verona. Aan de Fransche Gotische kathedralen ontbreekt zijn figuur.

Een uitgebreid leven van E. stak de door Rubens geïnspireerde school van Abraham van Diepenbeke te Antwerpen. Deze kopergravures werden o.a. opgenomen in het Speculum Carmelitanum door Daniël a Virgine Maria (Antwerpen 1680). Terlingen-Lücker Apocalyps van Elias, een apocrief geschrift in nauw verband met een ander, nl. de Apocalyps van Sophonias. Beide documenten handelen over het Oordeel, den Antichrist en het lot der verdoemden. Het eerste veronderstelt een Joodsch origineel, dat later een Christelijke bewerking onderging; de Apocalyps van Sophonias is geschreven in de 2e of 3e eeuw n. Chr.

Lit.: G. Steindorf, Die Apokalypse des Elias (Texte und Untersuchungen N.F. II, 3, Leipzig 1899); O.Bardenhewer, Geschichte der altkirchl. Literatur (II Freiburg i. Br. 1914, 707 vlg.); J. B. Frey, Dict. de la Bible, Suppl. (I Parijs 1928, 456-458). Greitemann