Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 24-04-2019

Copaifera

betekenis & definitie

Copaifera - een plantengeslacht van de familie der Leguminosae, peulgewassen, behoort tot de onderfamilie Caesalpimioideae. De verschillende soorten leveren de copaibahars, waarom dit geslacht ook copaibaboom heet.

Kenmerkend is, dat de bloemen geen kroonblaadjes bezitten. De ronde, leerachtige peulen bevatten één zaad. De meeste der 16 tropisch Amerikaansche soorten leveren copaibahars, speciaal in de wouden van het Amazone-stroomgebied. Vele boomen bevatten in 2 cm wijde harsgangen een 50 kg van deze stof en waarschijnlijk door uitzetting bij warmte barst zulk een stam soms met een hevigen knal.

Elke streek schijnt zijn eigen soort te hebben, zoo bijv. in Noordelijk Zuid-Amerika C. officinalis, in het Amazonegebied C. multijuga, in Bahia C. coriacea, in Rio en Minas C. Langsdorffii en C. oblongifolia, in Guyana C. guyanensis. De hars, ook bekend als copaivabalsem, wordt gebruikt in de geneeskunde, bij de lak-, vernis- en papierfabricatie en als bindmiddel in de schilderkunst, vooral voor restauratie. De meeste Amerikaansche soorten hebben donkerbruin, hard en duurzaam kemhout, speciaal C. pubiflora.

De 8 Afrikaansche soorten zijn deels steppenboomen, zooals C. coleosperma, deels woudboomen en leveren de zgn. Afrikaansche copalhars, o.a. C. guibourtiana in Sierre Leone, C. Demensei in Kameroen en Kongogebied, C. mopane in Angola. Deze laatste vormt soms geheele wouden en levert in de vruchten den inboorlingen een hars voor het inwrijven van hun lichaam, terwijl de bladeren en takken een eetbare olie verstrekken. Het hout dezer soort is hard en duurzaam, maar bros. Bonman Copaismeer In Boeotië, Midden-Griekenland (tegenw.

Topolia), waarin de Cephissus uitstroomt, had slechts periodieke afvloeiing door onderaardsche rivieren en werd gekenmerkt door zeer onregelmatige waterstanden. Reeds in de Oudheid waren plannen gemaakt tot drooglegging van het C., o.a. door Crates van Chalcis op bevel van Alexander den Grooten. Deze plannen tot drooglegging werden echter eerst sedert ca. 1880 tot uitvoering gebracht, aanvankelijk door een Fransche, vanaf 1887 door een Eng. maatschappij. Kanalen voeren thans het overtollige water af naar het op lager niveau gelegen Likeri-meer, zoodat het voormalige C. bijna geheel veranderd is in een vruchtbare vlakte, waarop vnl. katoenteelt wordt uitgeoefend. Hoek Copaiva (balsem)

→ Copaifera.

< >