Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 24-04-2019

Congregaties

betekenis & definitie

Congregaties - orden en andere vereenigingen van in geestelijke gemeenschap levende personen in Nederland en/of België. De volgorde, waarin de namen zijn geplaatst, geeft aan onder welke trefwoorden nadere bijzonderheden te vinden zijn.

VEREENIGINGEN VAN PRIESTERS in Nederland en België:

Assumptionisten Augustijnen Benedictijnen Camillianen Capucijnen Carmelieten Cisterciënsers of Bernardijnen Congregatie der Missie, → Lazaristen Congregatie des Allerheiligsten Verlossers of Redemptoristen Congregatie van den H. Geest en van het Onbevlekt Hart van Maria, → Paters van den H. Geest Conventueelen Dominicanen Franciscanen of Minderbroeders Gezelschap der Missionarissen van Afrika, genaamd Witte Paters Gezelschap van het Goddelijk Woord of Paters van Steijl Gezelschap van Maria of Maristen Gezelschap van Maria of Montfortanen Jezuïeten, Sociëteit van Jesus Kruisheeren Lazaristen of Congregatie der Missie Maristen, → Gezelschap van Maria Mill-Hill, Paters van, → Jozef Congregatie van Mill Hill Minderbroeders, → Franciscanen Missie-Congregatie van het Onbevlekt Hart van Maria of Missionarissen van Scheut Missionarissen van het H. Hart Montfortanen, → Gezelschap van Maria Norbertijnen of Praemonstratensers Oblaten van de Onbevl. Maagd Maria Passionisten Paters der H.H. Harten van Jesus en Maria, genaamd Picpus-paters Paters van den H. Geest Paters van het H. Sacrament Picpus-paters, → Paters der H.H. Harten van Jesus en Maria Praemonstratensers, → Norbertijnen Priesters van Don Bosco, → Salesianen Priesters van het H. Hart Recolletten, → Franciscanen Redemptoristen, → Congregatie des Allerheiligsten Verlossers Salesianen of Priesters van Don Bosco Scheut, Missionarissen van, → Missie-Congregatie van het Onbevlekt Hart van Maria Sparrendaal, Missionarissen van, → Missie-Congregatie van het Onbevlekt Hart van Maria Steijl, Paters van, → Gezelschap van het Goddelijk Woord St. Jozefs Congregatie van Mill-Hill Sociëteit van de Afrikaansche missiën Sociëteit van Jesus of Jezuïeten Trappisten, → Cisterciënsers Witte Paters, → Gezelschap der Missionarissen van Afrika.

Vereenigingen van priesters in Nederland:

Oblaten van den H. Franciscus v. Sales Paters der H. Familie.

Vereenigingen van priesters in België:

Aalmoezeniers van den Arbeid, → Luiksche Aalmoezeniers van den Arbeid Barmhartigheid, priesters van Barnabieten of reguliere geestelijken van den H. Paulus Eudisten Josefieten of Zonen van den H. Jozef (Geeraardsbergen)

Kanunniken van Lateranen, Reguliere Luiksche Aalmoezeniers van den Arbeid Paters van de Barmhartigheid Paulus, reguliere geestelijken van den H., → Barnabieten Priesters van O.L.V. van Sion Servieten van Maria Sociëteit van de hulppriesters van de Missiën Sociëteit van den Goddelijken Zaligmaker Zonen van den H. Jozef, → Josefieten.

den H. Aloysius van Gonzaga Tilburg, Fraters van, Fraters van O. L. V., Moeder van Barmhartigheid.

VEREENIGINGEN VAN LEEKEBROEDERS in Nederland en België:

Alexianen Barmhartige Broeders van den H. Vincentius à Paulo, genaamd Broeders van Liefde van Gent Barmhartigheid, Broeders van O.L. Vrouw van, genaamd Scheppers Broeders der Christelijke Scholen Broeders van Barmhartigheid van den H. Johannes de Deo Broeders van den H. Franciscus Broeders van Liefde Broeders van O. L. Vrouw van Lourdes Dongen, Broeders van, → Broeders van O. L. V. van Lourdes Oostakker, Broeders van, → Broeders van 0. L. V. van Lourdes.

Vereenigingen van leekebroeders in Nederland:

Arme Broeders van den H. Franciscus Seraphicus Barmhartige Broeders van Montabaur Broeders Penitenten van den H. Vader Franciscus Broeders van den H. Aloysius van Gonzaga, genaamd Broeders van Oudenbosch Broeders van den H. Jozef Broeders van den H. Norbertus Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis der Allerheiligste Maagd en Moeder Gods Maria, genaamd Broeders van Huybergen Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis en van den H. Franciscus Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, genaamdBroe ders van Maastricht Broeders van O.L.V. van Zeven Smarten Drunen, Broeders van, → Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis en van den H. Franciscus Fraters van O. L. V., Moeder van Barmhartigheid, genaamd Fraters van Tilburg Fraters van 0. L. V. van het H. Hart Huybergen, Broeders van, → Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis der Allerheiligste Maagd en Moeder Gods Maria Kruisvaarders van St. Jan.

Maastricht, Broeders van, → Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria Oudenbosch, Broeders v., → Broeders van den H. Aloysius van Gonzaga Tilburg, Fraters van, → Fraters van O. L. V., Moeder van Barmhartigheid.

Vereenigingen van leekebroeders in België:

Broeders der Chr. Scholen van Barmhartigheid van Montebourg Broeders Marianisten, → Marianisten Broeders Maristen Broeders Van Dale Broeders van den H. Hiëronymus Aemiliani Broeders van O. L. V. van het H. Hart Broeders van S. Gabriel B roeders Xaverianen, → Xaverianen Marianisten Xaverianen VEREENIGINGEN VAN VROUWEN in Nederland en België:

Amersfoort, Zusters van, → Zusters van O. L. Vrouw Assumptionistinnen, Oblaten (Parijs)

Augustinessen, genaamd ZwartzustersAugustinessen Augustinessen, → Kanunnikessen van den H. Augustinus Barmhartigheid, Zusters van O. L. V. van, (Laval)

Begijnen Benedictinessen, zie ook → Dames Benedictinessen Bethanië, Dominicanessen van Capucinessen, → Clarissen Carmelitessen, → Carmelieten Clarissen Colettienen, → Clarissen Congregatie van Maria Eerherstelster, genaamd Zusters Reparatricen Dienaressen v. h. H. Hart van Jesus Dochters der Liefde van den H. Vincentius à Paulo (Parijs)

Dochters der Wijsheid Dochters van den Goddelijken Heiland (Niederbronn)

Dochters van het H. Kruis Dochters van O.L.V. van het H. Hart Dominicanessen Franciscanessen Goede Herder, Zusters van den, → Zusters van O. L. Vrouw van Liefde des Goeden Herders Graf, Kanunnikessen van het H., → Kanunnikessen van het H. Graf H. Hart (Sacré Coeur), Dames van het Kanunnikessen van den H. Augustinus Kanunnikessen van het H. Graf Missiezusters van den H. Geest (Hoei)

Norbertinessen Oblaten van den H. Benedictus van Schootenhof Penitenten, → Franciscanessen Picpusinnen, → Zusters van de H.H. Harten van Jesus en Maria Recollettinnen, → Franciscanessen Redemptoristinnen Religieuzen van de Eeuwigdurende Aanbidding Religieuzen van O. L. V. Visitatie of Visitandinen Reparatricen, Zusters, → Congregatie van Maria Eerherstelster Schootenhof, Oblaten van den H. Benedictus van, → Oblaten van den H. Benedictus van Schootenhof Ursulinen Visitandinen, Zusters, → Religieuzen van O. L. V. Visitatie Voorzienigheid, Zusters van de → Arme Zusters van het Goddelijk Kind, → Zusters van de Voorzienigheid Zusters der H. Familie Zusters Missionarissen van O. L. V. van Afrika Zusters van Barmhartigheid Zusters van de Goddelijke Voorzienigheid Zusters van de H.H. Harten van Jezus en Maria Zusters van den H. Carolus Borromaeus Zusters van het arme Kind Jesus Zusters van het H. Kruis Zusters van Liefde Zusters van Liefde van Jesus en Maria Zusters van Maria en Jozef Zusters van O. L. Vrouw Zusters O. L. Vrouw Presentatie Zusters van O. L. Vrouw van Liefde des Goeden Herders.

Vereenigingen van vrouwen in Nederland:

Arme Dienstmaagden van Jesus Christus Arme Zusters van het Goddelijk Kind Auxiliatricen van de Zielen in het Vagevuur Barmhartige Zusters van den H. Franciscus van Assisië Bethanië, Vrouwen van Birgittinessen Catechisten van den Eucharistischen Kruistocht Cenakel, Religieuzen van O.L.V. v. h.

Chanoinesses Régulières de St. Augustin de la Congrégation de Notre Dame „Charitas”, Congregatie Dienaressen van den H. Geest Dochters van de H. Maagd (Eijsden)

Dochters van den H. Geest (Bergeijk)

Dochters van Jesus’ H. Hart Dochters van het Kostbaar Bloed (Echt)

Dochters van Maria en Jozef Dochters van O. L. Vrouw Gezelschap van Jesus, Maria en Jozef Jozef Congregatie, St., Amersfoort Kleine Zusters van den H. Jozef Liefdezusters van de H. Juliana van Falconerie Liefdezusters van den H. Carolus Borromaeus Missiezusters van het Kostbaar Bloed Nazareth, Vrouwen van Zusters Aanbidsters van de Goddelijke Gerechtigheid Zusters van de Chr. Scholen (Boksmeer)

Zusters van den H. Franciscus Xaverius Zusters van de Voorzienigheid Zusters van het Allerheiligst Hart van Jezus Zusters van O. L. Vrouw (Amersfoort).

Vereenigingen van vrouwen in België:

Aignan, Zusters van S., → Zusters Bewaaksters-Aanbidsters der H. Eucharistie Amerlinck-zusters, → Zusters van O. L. V. van Bijstand Andreas, Vrouwen van den H. Annuntiaten Augustinessen, genaamd Gasthuiszusters van St. Augustinus Bernardinnen, → Cisterciënsers Biervliet, Dames van → Dames der H. Familie Catechisten-missiezusters van Maria Onbevlekt. → Dochters van den H. Franciscus van Sales Dames Aanbidsters van het H. Hart van Jesus (Parijs)

Dames Benedictinessen Dames der H. Familie, genaamd Dames van Biervliet Dames der Volharding Dames van Calvarië Dames van de H. Juliana Dames van den H. Carolus Borromaeus Dames van den H. Franciscus van Sales Dames van de Zeven Weedommen Dames van het Christelijk Onderwijs Dames van het Kruis (S. Quentin)

Dames van Maria Dames van St. Maurus, → Zusters van het liefdadig Onderwijs van het Kind Jesus Dames van St. Niklaas Dienaressen der Armen of Zusters van den H. Vincentius Dienstmaagden der H.H. Harten van Jesus en Maria Dienstmaagden van den Zaligmaker, genaamd Serweytens Dienstmaagden van Maria Dochters der Onbevlekte Ontvangenis Dochters van de H.H. Harten, genaamd Onderwijszusters van de H. Dorothea (Vicenza)

Dochters van de Kerk Dochters van den H. Franciscus van Sales of Catechisten-missiezusters van Maria Onbevlekt (Parijs)

Dochters van den H. Jozef Dochters van Maria Dorothea, Onderwijszusters van de H., → Dochters van de HH. Harten Felicitas, Zusters van de H., → Zusters van de Moederliefde Gasthuisdames van het H. Hart Gasthuiszusters van den H. Carolus Borromaeus (Nancy)

Gasthuiszusters van den H. Vincentius Gasthuiszusters van St. Augustinus, → Augustinessen Graf, Zusters van het H., → Sepulchrinen Grauwe Zusters Lamotte-zusters van Maria (Ieperen)

Maricolen Maurus, Dames van St., → Zusters van het liefdadig Onderwijs van het Kind Jesus Maurus, Zusters van St., → Zusters van den H. Paulus Oblaten van den H. Benedictus of Zusters van Barmhartigheid der H.H. Harten van Jesus en Maria Paulinen Passionisten Religieuzen der Afzondering van het H. Hart Religieuzen van de Goddelijke Voorzienigheid Religieuzen van de Vereeniging der H.H. Harten Religieuzen van de Moeder Gods Roesbrugge-dames Salvatorianessen Sepulchrinen of Zusters van het H. Graf Servieten van Maria Serweytens, → Dienstmaagden van den Zaligmaker Slachtoffers van het H. Hart Sociëteit van de Auxiliatricen van de Zielen in het Vagevuur Spermalie-zusters,→ Zusters der Kindsheid van Maria Teresianen, → Carmelieten Trappistinnen, → Cisterciënsers Trinitarissen (Valencia)

Trouwe maagden van Jesus Zusterkens der armen van La Tour S. Joseph en S. Pern (Antwerpen)

Zusterkens van Liefde Zusterkens van O. L. V. Hemelvaart (Parijs), → Assumptionistinnen Zusters Apostolinnen van de Onbevlekte Ontvangenis Zusters Bewaaksters-Aanbidsters der H. Eucharistie, genaamd Zusters van S. Aignan (Orleans)

Zusters Conceptionisten Zusters der Barmhartigheid Jesu Zusters der Christelijke Afzondering Zusters der Christelijke Leering Zusters der Geestelijke Afzondering van het H. Hart Jesu Zusters der H.H. Engelen Zusters der H. Gehoorzaamheid Zusters der H. Kindsheid van Jesus Zusters der Kindsheid van Maria, genaamd Spermalie-zusters Zusters der Onbevlekte Ontvangenis Zusters der stichting Terninck Zusters der Wijsheid Zusters Sacramentinnen van Maria Auxiliatrice Zusters van Belle en S. Jansgasthuis (Ieperen)

Zusters van de Allerheiligste Maagd Maria en van den H. Vincentius Zusters van de H. Barbara Zusters van de H. Elisabeth, → Franciscanessen Zusters van de H. Hedwigis Zusters van de H. Theresia Zusters van de Moederliefde, genaamd van de H. Felicitas (Metz)

Zusters van den Goeden Bijstand Zusters van den H. Antonius van Padua Zusters van den H. Dominicus Zusters van den H. Franciscus van Sales Zusters van den H. Jozef Zusters v. d. H. Jozef Calasanctius Zusters van den H. Paulus, genaamd van St. Maurus Zusters van den H. Philippus Nereus Zusters van den H. Verlosser Zusters van den H. Vincentius Zusters van den Verlosser en van de H. Maagd Zusters van de Voorzienigheid en van de Onbevlekte Ontvangenis (Champion)

Zusters van de Vereeniging met het H. Hart Zusters van het Christelijk Onderwijs, genaamd van de Voorzienigheid Zusters van het Geloof Zusters van het H. Hart van Maria Zusters van het Kind Jesus Zusters van het liefdadig onderwijs van het Kind Jesus, genaamd Dames van St. Maurus Zusters van het zieltogend Hart van Jesus Zusters van Maria Zusters van O.L. V. der Zeven Weeën Zusters van O. L. V. Geboorte Zusters van 0. L. V. Hemelvaart Zusters van O. L. V. Onbevlekte Ontvangenis Zusters van 0. L. V. ten Bunderen Zusters van 0. L. V. van Barmhartigheid Zusters van 0. L. V. van Bijstand, genaamd O. L. V. van Vlaanderen, genaamd Amerlinck-zusters Zusters van 0. L. V. van Gedurigen Bijstand en den H. Jozef Zusters van O. L. V. van Sion Zusters van Sint(e) Maria Zusters Verrue Zwartzusters, → Augustinessen.

Congregaties der Romeinsche Curie, zedelijke lichamen, door de pausen belast met de behandeling van bepaalde soorten zaken en vraagstukken, meest langs administratieven weg. Zij zijn onderscheiden van de Kerkelijke → Rechtbanken en de → Officia der Romeinsche Curie. Kunnen vergeleken worden met de ministeries in een constitutioneelen staat, met dit onderscheid, dat de paus als absolute monarch alles beslist en voorschrijft door de resp. C. Ze staan onder leiding van een kardinaal-prefect, die in het gewone bestuur wordt bijgestaan door een secretaris, een ondersecretaris en lagere beambten, in de beslissing van gewichtige aangelegenheden door een college van minstens vijf kardinalen, die de eigenlijke C. uitmaken. In drie C. (H. Officie, Consistoriaal, Oostersche Ritus) is de paus zelf prefect, een kardinaal secretaris, en berust de practische leiding bij een assessor.

Ofschoon de paus absolute monarch is, heeft hij toch bij de behandeling van zoovele zaken hulp en raad noodig. Oorspronkelijk ontving hij die, behalve van de Romeinsche Kerkvergaderingen, die geregeld werden bijeengeroepen, van de Romeinsche priesterschap, die reeds in de kern het kardinaalscollege vormden. Toen de kardinalen werden ingesteld door de pausen, kwamen de Consistories [→ Consistorium (1°)]. Maar de vermeerdering der zaken, het toenemen van het aantal Katholieken, de centralisatie van het bestuur, het voorbehouden van vele vraagstukken aan den paus, de groei in aanzien van het pauselijk gezag, het gemak van het verkeer deden tijdelijke commissies van kardinalen ontstaan, die de zaken voor het Consistorie moesten voorbereiden. Daaruit ontstonden in de 16e eeuw vooral de Heilige C. der Rom. Kerk.

De eerste was het H. Officie, in 1542 door Paulus IV gesticht. Sixtus V gaf aan de C. een volledige organisatie door de bul Immensa in 1588: er werden 15 C. ingesteld of bevestigd. Maar deze bepaling werd niet streng gehandhaafd: bij nieuwe behoeften schiepen de pausen nieuwe C. Vandaar twee bezwaren: de C. namen voortdurend in aantal toe met veel personeel en kostbare administratie. In 1842 waren er 28 C., waaronder één voor de waterleidingen, één voor de openbare gezondheid en één voor de basiliek van Loretto. Het tweede bezwaar was, dat de C. geen scherp omlijnde bevoegdheid meer hadden: zij hadden de geheele rechtspraak tot zich getrokken met uitschakeling der → Rota.

In 1908 hervormde paus Pius X de geheele organisatie der C. door de bul Sapienti Consilio, bepaalde het aantal C., dat niet mocht worden overschreden en schreef regels voor, die nauwkeurig bevoegdheid en wijze van behandeling vastlegden. Deze bepalingen zijn in hoofdzaak overgenomen door den C.I.C. can. 242—257. Door Benedictus XV werd 1 Mei 1917 de C. Orientalis van de Propaganda gescheiden door de bul Dei Providentis. De Codex vermeldt 11 Congregaties, maar in waarheid zijn er 12: de Congregatie der Kerkfabriek (kerkel. vermogen) van St. Pieter, wel vermeld in de bul Sapienti Consilio en in het jaarlijks verschijnend Annuario Pontificio, wordt niet behandeld in den C.I.C. Er blijven dus de volgende elf over:

1° het H. Officie, ook genoemd: de H. Congregatie van de Romeinsche en Algemeene Inquisitie, beschermt de leer van geloof en zeden. Zij is ook strafrechtbank voor bepaalde misdrijven, die in nauw verband staan met de leer van geloof en zeden en volgt daarin een eigen procedure. Zij is uitsluitend bevoegd in gemengde huwelijkszaken en in alles, wat betrekking heeft op de ontbinding van huwelijken, door niet-gedoopten gesloten. Alles, wat in verband staat met het alg. verbod van boeken, behoort bij deze C., die in de plaats is gekomen van de vroegere C. van den Index.
2° De H. Congreg. Consistorialis bereidt de Consistories voor, verdeelt de kerkelijke provincies, richt nieuwe bisdommen op, wijst, na zorgvuldig onderzoek, de nieuw te benoemen bisschoppen en kerkelijke administrateurs aan, en heeft het voortdurende toezicht over de bisdommen: aan haar komen de vijfjaarlijksche verslagen over den toestand der bisdommen.
3° De H. Congreg. van den Oosterschen Ritus heeft de bevoegdheid van alle andere C. tezamen genomen over de geloovigen, die tot een Oosterschen ritus behooren.
4° de H. Congreg. der Sacramenten (eig. van de tucht der Sacr., omdat de leer bij het H. Officie hoort) behandelt en beslist alles, wat betrekking heeft op de behandeling der zeven Sacramenten; zij geeft vooral dispensaties voor het sluiten van huwelijken en bij de ontbinding van een nog niet voltrokken Christelijk huwelijk.
5° De H. Congreg. van het H. Concilie, oorspronkelijk ingesteld om het Concilie van Trente uit te leggen, en naderhand rechtbank voor twistgedingen, behandelt nu alles, wat betrekking heeft op de kerkelijke tucht bij de wereldgeestelijkheid en de geloovigen: zij zorgt, dat de kerkelijke geboden onderhouden worden en heeft de macht er van te dispenseeren; alle godvruchtige broederschappen, ook voor zoover die van religieuzen afhangen, staan onder haar gezag. Alle financieele aangelegenheden en de → composities, de kwesties van voorrang, alsmede de goedkeuring der Concilies behooren bij haar.
6° De H. Congreg. der Religieuzen heeft ten doel al de aangelegenheden der ordesgeestelijken en andere personen, die gemeenschappelijk leven, voor zoover het tucht en regels betreft, te ordenen, gelijk ook het verleenen van alle soort dispensaties aan religieuze personen in den breedsten zin tot haar bevoegdheid behoort.
7° De H. Congreg. der Propaganda heeft de meest uitgebreide bevoegdheid in de missielanden. Haar gebied is bepaald door paus Pius X. Haar voornaamste doel is de uitbreiding van het geloof en daarom is haar macht vooral daarop gericht die uitbreiding te vergemakkelijken. Alle zaken uit de missies komen eerst bij haar en wanneer zij ze zelf niet kan beslissen, worden zij ter oplossing gezonden aan de bevoegde Congregaties.
8° De H. Congreg. der Riten heeft te zorgen voor alles, wat betrekking heeft op de zalig- en heiligverklaring der dienaren Gods, en verder bepaalt zij de ceremonies en gebruiken, welke in de Latijnsche Kerk moeten worden in acht genomen bij den eeredienst. Zij moet over de onderhouding dier voorschriften waken.
9° De H. Congreg. der Ceremonies behandelt alles, wat moet worden onderhouden bij de plechtigheden, die in de capella des pausen plaats hebben, en door de kardinalen buiten die plechtigheden. Zij regelt ook het ceremonieel bij de ontvangst van vorsten en den voorrang tusschen kardinalen en nuntii.
10° De H. Congreg. voor Buitengewone Kerkelijke aangelegenheden heeft vooral bevoegdheid in die landen, waar rekening moet worden gehouden met de regeering bij het benoemen van bisschoppen en de verdeeling der bisdommen, of bij andere beslissingen, waarbij de burgerlijke wet te pas komt. Ook behandelt zij de concordaten met de verschillende mogendheden.
11° De H. Congreg. der Seminaries en Universiteiten regelt de studie en de opvoeding der aanstaande priesters aan de seminaries, en geeft aan de Katholieke universiteiten regels voor bestuur en inrichting, in zoover zij afhangen van het kerkelijke gezag.

In het H. Officie en de Congregatie der Riten worden de zaken van gewicht eerst behandeld door de vergadering der consultoren, alvorens zij den kardinalen worden voorgelegd. In de meeste andere Congregaties worden de gewone, loopende zaken, zoo zij geen bijzondere moeilijkheid opleveren, behandeld in het „Congresso”, bestaande uit prefect, secretaris, ondersecretaris en minutanten. Moeilijker vraagstukken of beslissingen worden aan een of meerdere consultoren ter bestudeering gegeven: deze schrijven daarover hun „votum” of oordeel, dat gedrukt wordt. Het wordt daarna, als er een aantal zulke zaken te behandelen zijn, aan de kardinalen der C. rondgestuurd, nadat één hunner tot ponens van de zaak is aangewezen: de ponens geeft in de „plenaria” of voltallige vergadering der kardinalen, welke buiten de vacanties zoowat éénmaal per maand plaats heeft, het eerst zijn opinie over de zaak. In die vergadering spreekt de kardinaal prefect het laatst en daarna wordt de zaak beslist met meerderheid van stemmen.

De beslissing wordt voorgelegd aan den paus, die er zijn goedkeuring aan hecht of niet. Daartoe hebben de prefect en de secretaris der C. vastgestelde audiënties bij den H. Vader. Bij sommige (H. Concilie, Studies) is de behandeling eenigszins anders, omdat er geen kardinaal-ponentes zijn.

L i t.: Moroni, Dizionario (XVI Venetië 1842, s.v. Congregazioni Cardinalizie); Goulmy, Het Bestuur der H. Roomsche Kerk (21913). Drehmanns.