Carnot - 1° Lazare, Fransch wis- en krijgskundige. * 1763 te Nolay, ♱ 1823 te Maagdenburg. C. was lid van Législative en Conventie. In het comité de salut public leidde C. de legerorganisatie. Practische activiteit en patriottisme maakten hem tot den „organisator van de overwinning”. C. stelde voor 14 legers het plan de campagne op; zette het „amalgama” door, waarbij jonge, ongeoefende soldaten over oudere bataljons werden verdeeld en gebruikte die voor de „nieuwe tactiek”: massa-aanval met bajonet en artillerie.
C. was een eerlijk, plichtgetrouw werker; om onafhankelijk karakter en populariteit door Robespierre gewantrouwd; overtuigd republikein en weigerde daarom na het Schrikbewind met de gematigden samen te werken, omdat hij van hen herstel van Bourbon vreesde; maar als lid van het Directoire verzette hij zich ook tegen de partij-politiek van Barras; werd daarom na den staatsgreep van ➝ Fructidor naar Cayenne verbannen, maar ontsnapte naar Zwitserland. In 1799 min. van Oorlog, maar neemt ontslag, omdat Napoleon hem te zelfstandig vindt. C. was in het Tribunaat de eenige, die als republikein tegen Napoleons levenslang consulaat en keizerschap stemde en trok zich daarna uit de politiek terug. In 1814 bood hij Napoleon zijn diensten aan en werd belast met de verdediging van Antwerpen; 1816 week C. als régicide uit naar Duitschland. In 1889 werd zijn lijk bijgezet met het Panthéon.
Lit.: Mémoires, ed. van zijn zoon; Charavay, Carnot. V.Claassen.
2° Marie F r a n ç o i s Sadi, Fransch staatsman, de vierde president der Fr. republiek, een kleinzoon van Lazare C., * 11 Aug. 1837 te Limoges, ♱ 26 Juni 1894 te Lyon. C. was van beroep ingenieur, en werd, na ministerportefeuilles beheerd te hebben, in Dec. 1887 als opvolger van Grevy tot president der Fransche republiek verkozen. Hij wendde zijn grondwettelijk beperkten invloed aan tot verbetering der buitenl. betrekkingen van Frankrijk,o.a. met Rusland en met het Vaticaan. Op binnenl. gebied bestreed hij met alle macht generaal Boulanger. C. werd door een Ital. anarchist, Caserio, vermoord.
Lit.: Barbou, S. C., histoire de sa vie (1888).
V. Houtte.
3° Nicolaas Léonard Sadi, Fransch natuurkundige; * 1 Juni 1796 te Parijs, ♱ 24 Aug. 1832 aldaar. Oorspronkelijk in het leger, waar hij later uit trad. Is te beschouwen als een der grondleggers van de mechanische warmtetheorie (Carnot-proces).