Katholicisme encyclopedie

Prof. dr. J.C. Groot (1955)

Gepubliceerd op 02-01-2020

QUADRAGESIMO ANNO

betekenis & definitie

is de encycliek van Pius XI (15 Mei 1931) over het herstel van de maatschappelijke orde en de vervolmaking daarvan volgens de wet van het Evangelie. De encycliek wil tegelijkertijd een herdenking en een voortzetting van Rerum Novarum zijn.

Onmiddellijke aanleiding tot het verschijnen was de discussie rond een groep katholieke sociologen in Oostenrijk en Duitsland, de zgn. Weense richting.

Bezorgd over de groei van het socialisme in de Duitse landen en de daarmee gepaard gaande geloofsafval onder de arbeidersklasse, trachtten zij aan te tonen hoe het socialisme zich in gematigde richting ontwikkeld had en voor de Kerk aanvaardbaar was geworden. Zij wilden teruggrijpen op de sociale stellingen van de oude Oostenrijkse school.

Deze stond vervanging voor van het kapitalistische stelsel door een corporatieve organisatie van de maatschappij. Vooral op het gebied van de eigendomsleer werden overdrijvingen begaan.

Arbeidsloos inkomen werd als onrechtvaardig beschouwd en rente als uitbuiting van de arbeid verworpen.Fel laaide de discussie op naar aanleiding van het verschijnen van het werk van Orel, Oeconomia Perennis (1930), waarin de schrijver trachtte aan te tonen, dat de opvattingen van de Weense richting inzake arbeid, eigendom en rente tot de traditionele leer van de Kerk behoorden. Een uitspraak van Rome was noodzakelijk geworden. In 1931 verscheen de encycliek Quadragesimo Anno, waarin het sociale radicalisme van de Weense richting werd afgewezen, doch tegelijkertijd het sociaal karakter van arbeid en eigendom tegenover te individualistische opvattingen werd beklemtoond en de corporatieve organisatie van de maatschappij op het program van actie werd gesteld.

A. A.