(Hebr.: Koheleth, volgens de Vulgaat Ecclesiastes) is de titel van een Bijbelboek, dat gerekend moet worden tot de wijsheidsliteratuur. Het wekt hier en daar de schijn, dat Salomon de schrijver is zonder dat zijn naam uitdrukkelijk wordt vermeld.
Wat Koheleth betekent is ook niet duidelijk, al legt men gewoonlijk een verband met Hebr. kahal, vergadering. Toch blijkt uit het boek niet, dat de schrijver een vergadering toespreekt; hij mediteert eenzaam en voor zichzelf over de ijdelheid van het leven met zijn eeuwige kringloop.
De colophon van het boek (Pred. 12 : 9—10) noemt hem een wijze, die het volk onderwees, navorste en trachtte zijn verworvenheden zo sierlijk mogelijk in spreuken te formuleren. Hiermee is hij het best gekarakteriseerd.
Zowel de pessimistische gestemdheid van het boek als de taal wijzen op de tijd na de ballingschap als de periode, waarin het mogelijk geschreven is. Men denkt meestal aan de 3de eeuw v.
Chr.Prediker opponeert tegen het dogma, dat de deugd zich altijd beloond ziet en de zonde gestraft. Hij ziet geen aards voordeel voor de wijze boven de dwaas en hij is agnostisch ten opzichte van het lot der mensen na de dood. Niettemin vermaant hij om ook zonder hoop op loon nu of straks God te vrezen en zijn geboden te onderhouden. In het beklemtonen van de ondoorgrondelijkheid van Gods oordeel bestaat er overeenstemming met het boek Job. In zijn geheel vertegenwoordigt Prediker een bepaalde karakteristieke phase in de groei van Gods openbaring. (zie Wijsheid Eschatologie). M.
A. B./J. W.
