is het boek dat de teksten en voorschriften bevat voor de liturgische functies die aan de bisschoppen zijn voorbehouden of gewoonlijk slechts door hen worden verricht, zoals de toediening van het Vormsel, de kerkelijke wijdingen, de wijding van kerk en altaar en de wijding der heilige oliën op Witte Donderdag. Het tegenwoordige Pontificale Romanum, waarvan het gebruik in 1596 door paus Clemens VIII werd voorgeschreven, gaat terug op het boek dat tegen het einde van de 15de eeuw, voornamelijk door de pauselijke ceremoniarius Burchhard, werd geredigeerd.
Op zijn beurt is dit Pontificale een bewerking van de collectie welke door Gulielmus Durandus, bisschop van Mende in Z. Frankrijk, ca. 1280 aan de hand van de toen geldende gebruiken is samengesteld. c.
A. B.
