Blaise (1623-1662), Frans wiskundig genie, natuurkundige, polemist, wijsgeer en apologeet, is een christelijk denker en schrijver wiens grote aantrekkingskracht vooral ligt in zijn religieuze persoonlijkheid. Daarbij komt, dat hij de gave bezat zijn religieus beleven zo direct uit te zeggen, dat ook wij nu nog bij het lezen worden ontroerd.
Pascal is door deze existentiële houding actueel in de 20ste eeuw. Overigens duren de disputen over ,,le vrai Pascal” nog steeds voort.
In feite is de invloed van het jansenistische Port-Royal op zijn leven en werken zeer groot geweest, maar aan het einde van zijn leven verminderde de lust tot polemiseren en hij stierf in trouw aan de Katholieke Kerk. De moeilijkheid ener eenzinnige interpretatie blijft echter bestaan, vooral omdat het belangrijkste werk, zijn Pensees, een apologie voor het Christendom, onvoltooid is gebleven en de verschillende uitgaven anders zijn gerangschikt, zonder dat de uitgevers kunnen aantonen welke volgorde en zelfs welke gedachten zeker van Pascal zijn.
Pascal wilde geen wijsgerig systeem geven, maar brengt desondanks een mensbeeld naar voren. Dit gaat uit van het eigen beleven.
Persoonlijke ervaring van eigen onmacht door ziekten en gebreken, het falen van het eigen scherpe verstand ten opzichte van de mysteries, worden nog verhevigd door het jansenistisch milieu. Gecombineerd met Descartes’ dualisme, geaccentueerd door zijn mathematische instelling welke de dingen naast en niet in elkaar ziet, wordt de mens ,,un roseau pensant”, een denkend riet, welks waardigheid j uist in het denken bestaat.
Maar zonder de genade is de mens minder dan een dier, met de genade oneindig meer dan een mens. Daarom zal het hoogste, dat de rede doen kan, zijn de erkenning van haar onmacht.
Een hogere kenbron bezitten wij in het hart. Dit harte-kennen functionneert op alle terreinen, bijzonder op het religieuze, waar God zich aan het hart laat voelen. j. H. N.
