is de toewijzing van een kerk of abdij aan een bepaalde persoon, zo, dat deze alleen het recht van vruchtgebruik op de inkomsten heeft, niet echter de met het ambt verbonden geestelijke bevoegdheden en jurisdictiemacht bezit. Onder de Karolingers ontstaan, nam de instelling grote uitbreiding in de Middeleeuwen.
Vele abdijen vooral werden in commende aan bisschoppen gegeven, om aldus in hun onderhoud te voorzien. Terwijl zij dan als commendataire abten optraden, bleef het geestelijke bestuur van de abdij voorbehouden aan een prior of proost (praepositus); nochtans hadden deze abten vaak enige beperkte jurisdictiemacht, o.m. het recht de pontificaliën uit te oefenen en de prior te benoemen.
Vele commenden bestonden in Frankrijk, Italië en Spanje. In 1561 kreeg de aartsbisschop van Utrecht de St.
Paulusabdij van Utrecht in commende, de bisschop van Haarlem had de abdij van Egmond, die van ’s-Hertogenbosch de abdij van Tongerloo en de aartsbisschop van Mechelen de abdij Affligem. De pausen en concilies, vooral het concilie van Trente, hebben tegen de misbruiken van de commende geageerd.
In het tegenwoordige recht blijft weinig over van het commendesysteem en is het recht om beneficiën in commende te geven aan de paus voorbehouden. w. o.
