Een essay is een compositie van gemiddelde lengte waarin de schrijver op een toegankelijke manier zijn opvattingen over een gekozen onderwerp duidelijk maakt. De naamgever van dit prozagenre is de 16e-eeuwse Franse filosoof en schrijver Michel de Montaigne.
In 1588 publiceerde de Franse schrijver Michel de Montaigne de voltooide versie van zijn Essais. Hiermee werd hij de naamgever van een non-fictieve vorm van prozaliteratuur die over de hele wereld enorm populair is geworden. Het woord essay is gerelateerd aan het Franse werkwoord essayer, dat proberen' betekent.
Montaigne zei: "Het is mezelf die ik portretteer." Het is dan ook een kenmerk van een goed journalistiek, literair of filosofisch essay dat daarin de persoonlijkheid van de auteur doorschemert. In tegenstelling tot andere prozavormen zoals het korte verhaal of de roman richt een essay zich niet in de eerste plaats op het creëren van personages en het vertellen van een verhaal. Het spreekt de lezer op een heel directe manier aan, zodat deze kennisneemt van de opvattingen van de auteur over de meest diverse onderwerpen - of het nu gaat om gebeurtenissen, mensen, kunst, literatuur, of het leven in het algemeen. Het essay kan onderwijzen, argumenteren, overtuigen, emoties opwekken, of gewoon amuseren.
