Jules Grandgagnage

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 10-02-2018

Kunst

betekenis & definitie

Kunst is een menselijk cultureel product, het resultaat van een creatief proces. Het kunstwerk als eindproduct overstijgt de loutere gebruiksfunctie, maar wordt niet altijd beoordeeld vanuit een esthetisch oogpunt. De definities van dit concept lopen ook sterk uiteen naar tijd en plaats, en geen enkele ervan is universeel geaccepteerd.

Elke definitie van kunst is cultuurspecifiek en tijdgebonden. Van vrijwel elke cultuur zijn voorwerpen bekend die zich onderscheiden van ‘gewone’ objecten doordat er in het algemeen een hogere esthetische waarde aan wordt toegeschreven. Dergelijke objecten hebben soms niet-esthetische ceremoniële, religieuze of propagandistische functies, en soms niet. Ook binnen eenzelfde cultuur kunnen opvattingen over kunst evolueren: er ontstaan nieuwe genres en er ontwikkelen zich andere kunstvormen, waardoor het idee over de functie en de aard van kunst verandert.

Onze moderne westerse opvatting van kunst als een individuele expressie is vrij recent, evenals de status die de kunstenaar tegenwoordig heeft als een vormgever van ideeën en chroniqueur van de tijdgeest. Een middeleeuws schilder bijvoorbeeld werkte in een schildersgilde en werd als ambachtsman beschouwd. Dit bleef zo tot aan de renaissance, toen humanisten als Leon Battista Alberti kunst een filosofische basis gaven. Tijdens de 19e-eeuwse romantiek werd de expressie van de individuele kunstenaar van nog groter belang, en die opvatting beheerst tot op de dag van vandaag onze visie op kunst en de kunstenaar.

Conventionalistische definities kwamen onder druk door de opkomst, in de twintigste eeuw, van kunstwerken die sterk afweken van alle voorgaande kunstwerken. Avant-garde werken zoals de 'Fontein' van Marcel Duchamp (een gewoon urinoir dat Duchamp in 1915 tentoonstelde) en andere "ready-mades" onttrokken zich aan elke traditionele definitie van kunst. Het scepticisme over de mogelijkheid en de waarde van een definitie van kunst leidde sinds de jaren 1950 tot een discussie binnen de esthetiek die nog steeds gaande is.