m. (-en; -tje) [Lat. pilum]
I. Eig. dunne, lichte, houten staaf, aan het ene einde van een punt voorzien, soms gevederd, en bestemd om met een boog afgeschoten te worden : de wordt op de boog gelegd met de inkeping op de pees die, na gespannen te zijn, bij het loslaten de voortstuwt; (met) -en schieten; met een geschoten, doorschoten, getroffen, gewond worden; -en gebruikt men in de krijg, op de jacht en voor de visvangst; een mei gift bestrijken; vergiftige -en; de scherpe punt van de is soms van metaal en van weerhaken voorzien; de -en vliegen door de lucht; een snelle, vlugge -; gonzende, snorrende, suizende -en; een wolk van -en dekt de lucht; met - en boog gewapend; -tjes met een blaaspijp wegschieten; een bundel -en is het zinnebeeld dat eendracht macht maakt; Cupido treft met zijn -en de harten en zet ze in vlam; Amors -; de -en van de gramschap, de tegenspoed, de haat, de laster; de -en van de bliksem; haar ogen schoten vurige -en; de zon schiet haar gloeiende -en; zo recht als een -; zo snel als een (uit de boog). Gez. als een uit de boog (vliegen), zeer snel; al zijn -en verschieten, al zijn verdedigingsmiddelen verbruiken; meer dan een -, verschillende -en op zijn boog hebben of nog andere -en in zijn koker hebben, verschillende verdedigingsmiddelen te zijner beschikking hebben; - en lood, pijlen en kogels of de dood ; -en op iemand afschieten, hem lasteren. ➝ hout.
II. Metf.
1. afbeelding van een pijl : -en geven de te volgen richting aan; met een op zijn zijden kousen.
2. Pijl, sterrenbeeld.
3. pijlvormig sieraad : aan haar hals een gouden -tje.
4. middellat van een ➝ vlieger.
5. Meetk. loodlijn die uit het midden van de koorde tot aan de omtrek van de ➝ boog gaat.
6. voorwerp dat, als een pijl, wordt weg- of omhooggeschoten : brand-, licht-, vuurpijl.
