De kwaliteit van leven in de oncologie verwijst naar de mate waarin het leven van een patiënt voldoet aan hun eigen verwachtingen en normen. Deze beoordeling is subjectief en komt voort uit de ervaring van de patiënt zelf, niet die van de zorgverlener. De verwachting speelt een cruciale rol; hoge verwachtingen kunnen leiden tot grotere teleurstellingen. In de oncologie heeft de informatie over de prognose en het succes van behandelingen een aanzienlijke invloed op de besluitvorming van patiënten en hun families.
De vraag of het leven kwalitatief voldoet, is van belang bij overwegingen om intensieve behandelingen mogelijk stapsgewijs af te bouwen. Om de kwaliteit van leven te meten, worden diverse vragenlijsten en meetinstrumenten gebruikt. Voorbeelden zijn: ‘Geef op een schaal van 1 tot 5 aan hoeveel pijn je gisteren had’ of, bij een chronisch ziek kind, ‘Teken op de figuur hoe hoog je vandaag nog graag zou willen schommelen’. Een afname in de bereidheid om te schommelen kan bijvoorbeeld wijzen op een verminderde levenskwaliteit.
De time trade-off methode vraagt bijvoorbeeld: ‘Hoeveel jaren van je resterende leven zou je willen inleveren om één jaar volledig gezond te zijn?’ Veel jaren inruilen duidt op een lage huidige levenskwaliteit. Een andere methode vraagt: ‘Hoe hoog is het sterfterisico (%) dat je bereid bent te accepteren om een grote operatie te ondergaan en je ziekte te verhelpen?’ Hoe hoger het percentage, hoe lager de ervaren kwaliteit van leven. Een geleidelijke daling in kwaliteit kan de noodzaak voor liefdevolle palliatieve zorg aangeven.
Kwaliteit van leven krijgt specifieke betekenis in situaties waar het middel mogelijk erger blijkt dan de kwaal. Resultaten van kwaliteit-van-leven-inventarisaties ondersteunen de gezamenlijke besluitvorming door zorgverleners en patiënten bij het maken van keuzes over behandelingen en zorg.
