XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Frankendael

betekenis & definitie

Frankendael, een hofstede aan de Middenweg in Watergraafsmeer, werd gebouwd omstreeks 1660. De eerste bewoner was Nicolaas van Liebergen, daarna was de hofstede eigendom van Izaak Balde, wiens vader Jacob Balde voor zijn geloof moest uitwijken van Franckenthall in de Palts naar Amsterdam. Zo ontstond de naam van dit "laatste Huis in de Meer", Izaak Balde breidde zijn bezit uit, zowel in de lengte als in de breedte. Er kwam een "bos" bij, omringd door lanen met "ype- bomen", er werd een gracht gegraven en een fraaie fontein aangebracht, vervaardigd door Ignatius van Logteren* (1665-1732). Deze fontein werd in 1965 gerestaureerd.

Andere bewoners van Frankendael waren Jan jacob Vermeeren, Pieter Bols, Jan Gildemeester (die in 1 783 de poort liet aanbrengen), Anthony Dull, Cornelis Proot, J.T. Scholten, J.C. Krook en J.B. Groenewegen. Laatstgenoemden handelden voor de Kon. Ned. Tuinbouw Maatschappij "Linnaeus"* die in 1867 was opgericht en die in 1882 werd ontbonden. Voor ƒ 70.000 werd de gemeente A. eigenares, die er haar kwekerij vestigde. Van 1882 tot 1894 was op Frankendael de "Tuinbouwschool Amsterdam" gevestigd. J.R.

Koning, hoofd van de afdeling Stadsbeplantingen, woonde er van 1923 tot 1958 en na hem was de stadsbouwmeester B. Merkelbach tot 1961 bewoner van de oude hofstede. In het "bos" achter het huis werden in 1927 de eerste lessen in de openlucht gegeven en er werd in het theater toneelgespeeld en muziek gemaakt. De ingangspoort van Frankendael werd in 1951 hersteld (met de grenenhouten koningsstijl, afkomstig uit de Munttoren*) en iets achteruit geplaatst. In 1982 werd de poort opnieuw opgeknapt in verband met het feit dat de Stadskwekerij* een eeuw bestond. Huize Frankendael wordt dan bewoond door mevr. H. Merkelbach-Mengelberg en de familie Van Vliet.

Het wijkcentrum Watergraafsmeer benutte van 1958 tot 1981 het rechter koetsgebouw als kantoor. In de zomer van 1982 werd het dak van Frankendael van nieuwe pannen voorzien en werden de fontein en de beelden gezandstraald. In 1980 werd de Nederlandse Tuinenstichting opgericht met als belangrijkste doelstelling "het instandhouden van tuinen met een karakteristieke vormgeving, ligging en beplanting". Zij werkt samen met de in 1992 opgerichte Vereniging Vrienden van Frankendael, alsmede met de Stichting tot behoud en ontwikkeling van Frankendael. Eind 1996 verliet de Stadskwekerij van A. het park. Er werd daarna gewerkt aan een nieuwe indeling van Frankendael, waarbij een driedeling ontstond: een stijltuin bij het huis, een parkweide in het middendeel en werktuinen in het achterste deel. Eind 2001 was het hele park gereed en werd Huize Frankendael in gebruik gesteld als trouwzaal.

LIT. J.H. Kruizinga, 350 jaar Watergraafsmeer, 1979, 48, 112, 123, 127, 246 en 251; J.H. Kruizinga, Frankendael, een hofstede in de hoofdstad, 1993.

< >