Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 07-04-2024

alles op haren en snaren zetten

betekenis & definitie

(18e eeuw) (Ned.) alle mogelijke moeite doen; het uiterste wagen; alles op alles zetten; hemel en aarde bewegen (om iets te bereiken). Volgens sommigen zou deze uitdrukking verband houden met een strijkstok of viool. Het WNT verwijst in die zin naar de frase 'de snaren stellen' (voor een zuivere toon). Dat is echter weinig geloofwaardig. Mogelijk heeft haren hier de betekenis van barsten (van lippen of huid) en 'snaren' zou dan gewoon gebruikt zijn voor het rijm.

• (Carolus Tuinman: De oorsprong en uitlegging van dagelijks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden. 1720)
• Hij stelt het op haren en snaren. Volgens W. BILDERDIJK, Geschiedenis des Vaderlands, IV. Dl. bladz. 368, is dit ontleend van het fiool stemmen en spelen, om iemand, naar zijn zin (gelijk wij zeggen, naar zijn pijpen) te doen dansen. (J.P. Sprenger van Eijk: Handleiding tot de kennis van onze vaderlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke zegswijzen, bijzonder van De Scheepvaart en het Scheepsleven ontleend. 1835)
• Hij zegt niets van dat alles in die treffende passage van den Sartor die gij bedoelt. Met andere en vooral met méer woorden beweert hij slechts wat ik zelf daareven stelde: gij moogt niet om suiker vragen; u niet eene of andere voorstelling maken van een ideaal aardsch geluk en het op haren en snaren zetten wanneer gij uw quasi rechtmatig aandeel daarvan niet ontvangt. (De Gids. Jaargang 53. 1889)
• Haar. Onder de spreekwijzen, waarin dit woord voorkomt, behoort ook: Het (Alles) op haren en snaren zetten (stellen): alles in het werk stellen om tot zijn doel te geraken; vooral: de uiterste drang- en dwangmiddelen aanwenden om zijn zin te krijgen. Bij de pogingen tot verklaring van deze uitdrukking heeft men be grijpelijkerwijze ook gedacht aan het zetten van de haren van den strijkstok op de snaren van het instrument; waarom Bilderdijk haar dan ook, in strijd met overlevering en gebruik, tot haren op snaren heeft vervormd. Evenwel, ook dan, wordt zij nog niet duidelijker, en het is zelfs waarschijnlijk, dat men hier noch aan haren, meervoud van haar, noch aan snaren, meervoud van snaar, zal hebben te denken. (Noord en Zuid. Jaargang 21. 1898)
• Als een inlander zich aan hun eigendom vergrypt wordt alles op haren en snaren gezet en de schout er bij geroepen. (De locomotief: Samarangsch handelsblad, 25/02/1901)
• Op haren en snaren! Duitschland heeft sterke diplomatieke pressie op Roemenië uitgeoefend om dat land te nopen toestemming te verleenen tot het doorlaten van een Duitsch legercorps dat naar Turkfle zou marcheeren. (Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië, 30/03/1915)
• Had ze drie dagen lang 's morgens sjokola gedronken en alles op haren en snaren gezet om die sjokola naar haar zin toebereid te krijgen, dan werd onverwachts de sjokola teruggezonden en moest er ogenblikkelik koffie worden gezet. (De Gids. Jaargang 79. 1915)
• Tine kreeg een kleur van plezier. Ze hoopte toch zó dat moeder haar die dag nu eens zou kunnen missen. Ze zou alles op haren en snaren zetten.... ze had nog nooit zo iets gezien. (Carry van Bruggen: De klas van twaalf. 1926)
• Rambaldo zorgde ervoor, dat van den edelmoed en den zakenflair van mister Jeffries een uitvoerig verslag in de Corriere verscheen, en hij liet het gerucht verbreiden, dat de gemeentesecretaris alles op haren en snaren had gezet om den Amerikaan voor zijn grooten dienst in een of anderen vorm stedelijke erkenning te doen toekomen; dat deze lofwaardige pogingen echter op onoverkomelijke formeele moeilijkheden waren afgestuit, waarvoor de secretaris tenslotte het hoofd had moeten buigen. (Johan Fabricius: Leeuwen hongeren in Napels. 1934)
• School goddelijke kracht in lange haren, niets kon der Beatles macht dan evenaren. Maar daar er dient gezet op haren èn snaren, zijn op hun spel gelet, niet de waren. (Algemeen Handelsblad, 20/08/1966)
• Anton Huiskes zette, met dezelfde impulsiviteit als waarmee hij ons naar successen leidde, de organisatorische zaken wellicht teveel op haren en snaren in een tijd waarin dat nog niet kon. (Ard Schenk: Ard apart. Ard schrijft over schaatsen. 1971)
• Jantien wilde dat Volkert als hulp bij de ploeg van Dreeuwe kwam. Ze zette alles op haren en snaren om haar zin te kunnen doordrijven. (Catalijn Claes: Zilveren zielen. 1978)
• Elk eerlijk man, die daadwerkelijk ten onrechte van oplichting is beschuldigd, zal toch zeker alles op haren en snaren zetten om zijn naam gezuiverd te krijgen. (A. den Doolaard: Londen en de zaak Van ’t Sant. 1980)