Nederlands toneelspeler en schilder (Leeuwarden 24 Sept. 1770 Amsterdam 6 Oct. 1836), als tekenaar en schilder leerling van zijn vader Rienk Jelgerhuis, schilderde stadsgezichten in romantische trant, doch zijn roem berust voornamelijk op zijn werkzaamheid als acteur, toneelhervormer en toneelpaedagoog. Sedert 1804 speelde hij op suggestieve wijze de hoofdrollen in de Amsterdamse Stadsschouwburg.
Nieuw voor die tijd was zijn streven naar getrouwe weergave van het verleden, waar het betrof de aankleding der spelers. Volgens dit principe ontwierp hij nieuwe costuums voor Gijsbrecht van Amstel. Zijn Theoretische lessen over gesticulatie en mimiek (1827) geeft door tekst en illustratie een idee van zijn onderricht aan de „kweekelingen van het fonds ter opleiding en onderrigting van tooneelkunstenaars aan den Stads-Schouwburg van Amsterdam”. Het bevat uiterst belangrijke gegevens voor de kennis van de acteerstijl in die dagen.Lit.: A. E. d’Ailly, J. J., in: Jrbk Amstelodamum XXXV (1938); J. Jelgerhuis, Ryze door Brabant 1816, uitg. d. A. E. d’Ailly, in: Historia IV (i938/’39); J- Knoef, Tussen Rococo en Romantiek (1943); Idem, Een eeuw Ned. schilderkunst (1948).
