Maximiliaan Karel Leopold Maria, prins van Saksen-Coburg, vorst (1887-1908), later (1908-1918) tsaar van BULGARIJE (Wenen 26 Febr. 1861 - Coburg 16 Sept. 1948), was de zoon van August van Saksen-Coburg (uit de Katholieke zijlijn Kohary van dit geslacht) en van Clementine van Orleans, dochter van koning Lodewijk Philips van Frankrijk. Hij studeerde natuurwetenschappen, maakte in 1879 met zijn broeder August een reis naar Brazilië (een reisbeschrijving verscheen in 1883 onder de titel [i]Itinera principum S.
Coburgi)[/i] en diende vervolgens als eerste luitenant in een Hongaars Honved-regiment. Op 7 Juli 1887 koos de Bulgaarse Sobranje hem tot vorst van Bulgarije als opvolger van Alexander van Battenberg, die afstand had gedaan, en op 14 Juli d.a.v. aanvaardde hij de regering (z Bulgarije, geschiedenis). Zijn positie was aanvankelijk niet gemakkelijk: daar zijn verkiezing buiten de Turkse regering, wier vazal hij in naam was, om was gegaan en bepaaldelijk tegen de wens van Rusland was geschied, werd hij voorlopig niet erkend, ook niet door de andere mogendheden. Dit veranderde pas na 1894. In dit jaar gaf Ferdinand de machtige en anti-Russische eerste minister Stamboelow zijn ontslag; in dit jaar stierf ook tsaar Alexander III van Rusland. Zo opende zich de mogelijkheid tot een verzoening met diens opvolger Nicolaas II, verwezenlijkt in 1896 bij de doop van Ferdinands zoon Boris. Op 20 Apr. 1893 was hij nl. gehuwd met Maria Louise van Bourbon-Parma, en de uit dit huwelijk geboren zoon Boris werd eerst volgens de door Ferdinand bij het huwelijk gedane belofte R.K. gedoopt, doch in 1896 kondigde Ferdinand de herdoop van Boris in de Orthodoxe kerk aan en vroeg aan Nicolaas II peet te willen zijn. Deze stemde toe en feliciteerde Ferdinand met zijn „patriottisch besluit”. Nu volgde ook zijn erkenning door de andere mogendheden en de Porte.Sedert het aftreden van Stamboelow leidde Ferdinand persoonlijk de Bulgaarse regering. Hij deed veel voor de economische en culturele verheffing van het Bulgaarse volk, maar zijn imperialistische politiek schaadde Bulgarije op de duur. In 1908, na de Jongturkse revolutie, proclameerde Ferdinand, na overleg met de Oostenrijkse minister van Buitenlandse zaken Aehrenthal, en één dag vóór de Oostenrijkse annexatie van Bosnië, nl. op 5 Oct., de onafhankelijkheid van Bulgarije en noemde zich voortaan tsaar. (In het artikel Bulgarije, geschiedenis, dl V, p. 220, staat abusievelijk, dat Ferdinands proclamatie één dag na de Oostenrijkse annexatie van Bosnië geschiedde). In 1909 werd dit door de mogendheden erkend, ook door Rusland, dat vreesde Bulgarije anders geheel in Oostenrijks vaarwater te zien komen. Tot 1912-’13 bleef Ferdinands buitenlandse politiek ook hoofdzakelijk Russisch gericht. In de Balkanoorlogen van deze twee jaren speelde hij een belangrijke rol: hij was het, die op 28 Juni 1913 buiten zijn eigen regering om het bevel gaf tot de aanval op zijn voormalige bondgenoten Servië en Griekenland en zodoende de voor Bulgarije vrij catastrofale oorlog ontketende, waarin het ook Turkije en Roemenië tegen zich kreeg, en waardoor het een belangrijk deel van zijn winst uit de eerste Balkanoorlog weer verloor (z Balkanoorlogen).
Deze afloop deed Ferdinand toenadering zoeken tot Oostenrijk-Hongarije en Duitsland. Bij het uitbreken van Wereldoorlog I was zijn sympathie aan hun zijde, maar pas na de mislukking van het Russische offensief van 1915 en het vastlopen van de geallieerde aanval op de Dardanellen, sloot hij op 6 Sept. een verdrag met Oostenrijk en Duitsland, waarna 11 Oct. de Bulgaarse aanval op Servië volgde, even na de inzet van het Oostenrijks-Duitse offensief tegen dat land. De beloofde winst — Servisch Macedonië — ontging Ferdinand echter door de nederlaag van 1918. Half Sept. stortte het front bij Saloniki ineen; 3 Oct. d.a.v. moest Ferdinand, wiens politiek mislukt was, afstand doen ten gunste van zijn zoon Boris. Hij leefde verder te Coburg en wijdde zich hoofdzakelijk aan zijn geliefde ornithologische studiën. Na tot 31 Jan. 1899 gehuwd te zijn geweest met Maria Louise van Bourbon-Parma, was hij in 1908 hertrouwd met de Protestantse Eleonora van Reuss-Köstritz.
PROF. DR TH. J. O. LOCHER
Lit.: T. Madol, F. von Bulgarien (1931).
