Zolkjewski, een uitstekend Poolsch veldheer, geboren in 1547 en de telg van een adellijken stam, bezocht de scholen te Lemberg, nam vervolgens onder zijn bloedverwant Jan Zamoiski dienst in het leger en verwierf door zijn edel karakter en door zijne dapperheid de algemeene achting. Later werd hij kastelein (slotvoogd) van Lemberg en woiwode van Kiew. In 1596 trok hij op als onderbevelhebber tegen de oproerige Kozakken, behaalde de overwinning en bragt hen door zijne gematigde handelwijze tot onderwerping. Daarna streed hij voorspoedig tegen de Zweden in Lijfland.
Na den dood van Zamoiski kwam hem de rang toe van groot-veldheer der Kroon, maar hij werd daartoe niet bevorderd, en zijne vijanden beschuldigden hem bij den zwakken Sigmund III als medepligtig aan den opstand van Zebrzydowski. De krijgsman beschaamde evenwel zijne belagers door zijne openlijke verantwoording voor den Koning. Later voerde hij bevel over de expeditie tegen Moskou. Door beradenheid en dapperheid slaagde hij er in, Moskou te veroveren, den czaar Sjoeiskoi gevangen te nemen en met de Bojaren een verdrag te sluiten, waarbij Ladislaus, de zoon van Sigismund, als czaar werd erkend. De besluiteloosheid van Sigismund echter vernietigde de behaalde voordeelen.
Op zijn 70ste jaar ontving Zolkjewski eindelijk den hem toekomenden rang en werd naar de grenzen gezonden om tegen de Turken en Tartaren te strijden, doch zag na dapperen tegenstand zich genoodzaakt, in 1617 bij Busza een verdrag aan te gaan, waarin Moldavië en Walachije in dubbelzinnige bewoordingen aan de Turken werden afgestaan. Nu juichten de belagers van den grijzen veldheer en beschuldigden hem zelfs van verstandhouding met den vijand. Toen hij alzoo in 1620 wederom oprukte naar Walachije en het bevel ontving de Dnjestr te overschrijden, koos hij, bekend met de overmagt der Turken, den dood boven de schande. Acht dagen hield hij stand te Cecora aan laatstgenoemde rivier tegen een driemaal zoo sterk leger van Turken en Tartaren, en op den 8sten October 1620 sneuvelde de 73 jarige grijsaard met het grootste gedeelte van zijn leger. Eene door hem nagelatene beschrijving van den togt der Polen tot ondersteuning van den valschen Demetrius is in 1833 in het licht verschenen.
