Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 14-08-2018

Pusey

betekenis & definitie

Pusey (Edward Bouverie), een Engelsch godgeleerde en de stichter van eene tot het R. Katholicismus overhellende secte (Puseyïsmus) der Engelsche staatskerk, geboren in 1800 uit een adellijk geslacht, werd kanunnik van Christchurch Collége en hoogleeraar in het Hebreeuwsch aan de universiteit te Oxford. Misnoegd over de onverzettelijke vormen der Engelsche Kerk, was hij op eene reis door Duitschland tot het Duitsche Protestantismus genaderd. Bij zijn terugkeer echter kwam hij onder den invloed van zijn vriend Newman en daardoor tot de grenzen van het R. Katholicismus. Er was voorts aanleiding tot het ontstaan van het Puseyïsmus, doordien in 1863 op eene vergadering van leden der universiteit te Oxford de vraag werd ter tafel gebragt, of men de verstijfde staatskerk niet tot een nieuw leven zou kunnen opwekken.

Daarnaar streefden voorts Pusey en onderscheidene geestverwanten door de uitgave van „Tracts for the times (Tractaten voor het oogenblik)”, weshalve hare aanhangers ook wel den naam van „Tractarians” ontvingen. In 1841 echter werd de uitgave van die tractaten door de regéring verboden, ja, Pusey zelf in 1843 wegens eene leerrede voor den middeneeuwschen Board of heresy, eene soort van inquisitie, geroepen en gedurende 2 jaren van zijn predikambt ontzet. Het is intusschen blijkbaar, dat hij R. Katholieke gevoelens koesterde: hij verdedigde het gezag der overlevering, beweerde dat alleen de geestelijken bevoegd waren om den Bijbel te verklaren, verwierp de suprematie der wereldIijke magt, noemde geenszins de leerrede, maar de uitdeeling der sacramenten en het gebed der geestelijken de hoofdzaak bij de openbare godsdienst, beschouwde de regtvaardigmaking als een door Gods geest in den mensch tot stand gebragt werk en verlangde de herstelling van de mis, van de kerkelijke boetedoening, van het vasten en van de oorbiecht. Met betrekking tot het avondmaal was zijne leer althans half R. Katholiek, en hij wilde de 39 artikelen in R. Katholieken zin opvatten en aanvullen. Weldra had Pusey onder de studenten te Oxford en onder de geestelijken, die aldaar waren gevormd, talrijke aanhangers.

Op die wijze ontstond er eindelijk eene scheuring, vooral nadat een boek van Ward over „Het ideaal der Kerk” door de universiteit te Oxford veroordeeld was. Nadat Oakley, Ward, Wïngfleld en anderen waren voorgegaan, ging ook Newman in 1845 over tot de R. Katholieke Kerk, gevolgd door vele Engelsche geestelijken, — ook door Manning, later tot aartsbisschop benoemd. Daarna is het Puseyïsmus in verval geraakt, en het volk werd er vooral afkeerig van, toen Pius IX in 1850 de R. Katholieke hiërarchie in Engeland herstelde. Pusey schreef een commentaar op de Kleine Profeten (1861— 1877, 6 dln) en „The church of England (1875)”, waarin hij het voorstel deed, de Anglikaansche Kerk weder met de R. Katholieke te vereenigen. zijne pogingen vonden echter weinig bijval bij de R. Katholieken, daar deze een onvoorwaardelijken en volkomen overgang eischen tot de alleenzaligmakende Kerk.

< >