Eudiometer, afkomstig van 2 Grieksche woorden, die goed en meten beteekenen, is de naam van een werktuig, hetwelk gebruikt wordt, om den deugdelijken toestand der dampkringslucht te onderzoeken. Die deugdzaamheid of liever hare geschiktheid voor de ademhaling is gelegen in haar zuurstofgehalte. Eudiometrie noemt men voorts dat gedeelte der scheikunde, hetwelk zich met het onderzoek van de lucht of van andere gassen bezig houdt.
Toen men de zamenstelling der lucht nog niet kende, had men toch reeds de opmerking gemaakt, dat zij bij de ademhaling en verbranding verbruikt werd. Eerst Lavoisier ontdekte in 1775, dat de dampkringslucht uit zuurstof en stikstof bestaat, waarna doorhem, Scheele en anderen de lucht zoo naauwkeurig mogelijk werd onderzocht. Eerst Cavendish bereikte hierin eene gewenschte juistheid en verklaarde, dat 100 maten lucht steeds 20,84 (volgens latere onderzoekingen 20,95) maten zuurstof bevat. Zulke proeven werden genomen door middel van eene glazen buis, waarin men eene bepaalde hoeveelheid dampkringslucht in aanraking bragt met stoffen, die de zuurstof binden, zoodat alleen de stikstof overbleef. De hiertoe bestemde, behoorlijk verdeelde buis draagt den naam van eudiometer. Als zuurstofopnemende z dfstandigheid bekleedt waterstof den eersten rang en phosphorus den tweeden.
Volta heeft van de eerste gebruik gemaakt, zoodat men een waterstof-eudiometer ook wel een Volta-eudiometer noemt. Dit werktuig is eene glazen buis, waarin men waterstof met dampkringslucht vermengt. Door middel van platinadraden doet men eene electrische vonk door dit mengsel gaan. Het gevolg hiervan is, dat de waterstof zich met de zuurstof der dampkringslucht aanstonds tot water verbindt, waarna de stikstof achterblijft. Bij naauwkeurige analysen zuivert men eerst de lucht van koolzuur en waterdamp of men verzadigt haar met dezen, om dien later in rekening te brengen.
