(Attys, Attis of Attes). Onder dezen naam is bekend:
Atys, de lieveling van de godin Cybele. Met dezen werd zij vooral in Phrygië vereerd. De sage stelt hem nu eens voor als den zoon van den Phrygiër Calaus, dan weder als een nazaat van Agdistis. Hij werd te vondeling gelegd en door herders opgevoed, waarna de schoone jongeling de toegenegenheid verwierf van Cybele. Volgens sommigen werd hij door deze uit ijverzucht gedood, — volgens anderen bragt hij in eene vlaag van krankzinnigheid zichzelven om het leven, terwijl nog anderen hem door een wild zwijn, op last van Zeus (Jupiter) afgezonden, of door den hond van een voornamen Phrygiër doen omkomen. Cybele, in diepen rouw over het verlies van Atys verzonken, riep hem in het leven terug of — zooals anderen verhalen — beveiligde zijn ligchaam tegen de magt der vergankelijkheid, of veranderde hem in een pijnboom. Jaarlijks werd met den aanvang der lente een groot feest ter zijner eere gevierd. Dan werd een pijnboom, met zijne beeldtenis versierd, in den tempel van Cybele geplaatst, en de wouden weêrgalmden er van treurmuziek uit gekromde horens. Op den 3den dag was Atys teruggevonden, en de priesters bewogen zich in een wilden dans en renden met brandende fakkels door het gebergte en door de bosschen. Deze feesten herinneren ons aan die van Adonis (zie onder dezen naam), en die overeenkomst wordt nog vermeerderd door de oorspronkelijke gelijkheid van Aphrodite, Cybele en Astarte. Wat Adonis beteekende bij Aphrodite, en Baäl bij Astarte, dat beteekende Atys bij Cybele-, hij was namelijk de voortbrengende god der natuur, de god van het weelderige, maar vergankelijke plantenrijk, wiens dood met den winter zamenviel, terwijl zijn terugkeer bij den aanvang van het voorjaar gevierd werd.
Een andere Atys (Catys) was een zoon van Heracles (Hercules) en Omphale, volgens Herodotus een zoon van Manes, koning der Maeonen, en de stamvader der Lydische vorsten , die naar hem Atyaden werden genoemd.
Een derde Atys, een zoon van koning Croesus, werd op de wilde zwijnenjagt bij ongeluk door Adrastus gedood.
