Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Herman Daniël Benjamins, Joh. F. Snelleman, Martinus Nijhoff, E.J. Brill (1914-1917)

Gepubliceerd op 25-04-2022

Cyclonen

betekenis & definitie

De W.-I. cyclonen ontstaan in den regel beoosten het eiland Barbados, gaan over dit eiland heen en trekken vervolgens in N.W. richting over de Karaibische zee. De bovenwindsche eilanden liggen in het volle orkaangebied en worden veelvuldig door orkanen geteisterd.

Wat den tijd betreft, waarin zij voorkomen, kan het Engelsche versje gelden:‘June - too soon, July - stand by, August - look out you must, September - remember October - all over.’

Hoewel zij in alle maanden waargenomen zijn, komen zij verreweg het menigvuldigst voor in Juli, Augustus en September.

Suriname ligt geheel buiten hun gebied; op Curaçao worden zij hoogst zelden waargenomen; verwoestend waren die van 20 Oct. 1681, 17 Oct. 1807, 25 Sept. 1877 en 17 Aug. 1886.

Overmatige verhitting van een deel van het oppervlak der aarde door de zon schijnt de aanleiding te zijn voor het ontstaan der orkanen; de op deze verwarmde plaats opstijgende lucht wordt aangevuld door van alle hemelstrekende toestroomende lucht, die harden wind veroorzaakt, en daar alle winden, door de draaiïng der aarde, op het noorder-halfrond, naar rechts afwijken, zoo zullen deze luchtstroomingen niet naar de verwarmde plaats toestroomen volgens rechte lijnen, maar volgens spiralen, die allen gekromd zijn naar rechts, doch op één punt samenkomen, het centrum van den orkaan. Op het noorder halfrond zullen de winden om dit centrum draaien in de tegengestelde richting van de wijzers van een uurwerk, terwijl het centrum zich met groote snelheid, soms van 300 E.M. per etmaal, aanvankelijk in westelijke richting beweegt. De baan van den orkaan bestaat daarom uit twee helften, de eene helft ter rechterzijde en de andere ter linkerzijde van het centrum.

De rechterhelft is de gevaarlijkste omdat een zeilschip, dat zich in deze helft bevindt, onvermijdelijk door de draaiende winden die het schip ondervindt, naar de baan van het centrum gedreven wordt en hier het grootste gevaar voor een schip aanwezig is, omdat de wind, als het centrum voorbijgetrokken is, plotseling van de tegenovergestelde zijde inkomt en het schip masteloos kan doen worden, ofwel de, in het centrum aanwezige, hoog loopende zeeën, het schip kunnen bedelven.

Een vaartuig dat zich in de linkerhelft bevindt, kan daarentegen gebruik maken van de aldaar heerschende winden om zuidwaarts te koersen en buiten het geweld van den orkaan te geraken.

Daarom is de kennis van de richting van de baan van den orkaan en van den afstand tot het centrum en de richting waarin het centrum zich bevindt, voor den zeevaarder van het grootste belang en eene nauwkeurige waarneming van den barometer dringend noodzakelijk. Bij eene daling van 2 à 3 cm. per uur, zij men zoowel te land als ter zee op zijne hoede. In het centrum is de barometer het laagst en de stand wordt hooger naarmate men verder van het centrum verwijderd is.

v.d.S.L.

< >