In iedere rechtszaak, zowel van burgerlijken als van strafrechtelijken aard, kunnen de partijen zich tot staving van hun beweringen op getuigen beroepen. Deze getuigen moeten op de voorgeschreven wijze voor den rechter geroepen worden (gedagvaard, heet dat) en moeten zweren of beloven (zie: Eed), dat zij de gehele waarheid en niets dan de waarheid zullen zeggen.
De getuige wordt daarna ondervraagd en moet uitsluitend verklaren, hetgeen hij omtrent een zaak of feit uit eigen waarneming weet; dat wil zeggen, het is hem niet geoorloofd gevolgtrekkingen te maken, gissingen uit te spreken of zijn persoonlijke mening of praatjes van „horen zeggen” in het geding te brengen. Hij moet zijn getuigenis mondeling voordragen; het is hem niet geoorloofd deze op schrift te stellen of voor te lezen.
Nochtans kan de rechter hem toestaan, ter opfrissing van zijn geheugen, korte notities te raadplegen. Als iemand bijv. een auto-ongeluk ziet gebeuren en hij heeft het nummer van de auto genoteerd, dan kan niet van hem verwacht worden, dat hij zich dit nummer maanden later nog herinnert en zal de rechter hem hoogstwaarschijnlijk toestaan zijn opschrijfboekje te raadplegen.De verklaring van één enkelen getuige,zonder enig'ander middel van bewijs, dat tot staving dienen kan, wordt in den regel niet als voldoende beschouwd. Daartegenover staat, dat de rechter de afzonderlijke en op zichzelfstaande getuigen-verklaringen van verscheidene personen over verschillende feiten, in hun samenloop in onderling verband, zeker ernstig in overweging zal nemen; maar de rechter is niet verplicht daaraan volle bewijskracht toe te kennen. Terecht, want naast kwade trouw en misleiding, opzettelijk onwaarheid spreken door den getuige dus, blijft ook nog de mogelijkheid bestaan, dat de getuige zich, met de beste bedoelingen bezield, nochtans vergist. Menselijke waarneming is altijd feilbaar, maar bovendien kunnen er zich op den getuige allerlei invloeden doen gelden en kan hij zelf tot allerlei gevolgtrekkingen komen, die het hem onmogelijk maken de feiten, die hij waarnam, in het juiste licht te blijven zien. Vooral in strafzaken, waarbij schokkende gebeurtenissen zijn waargenomen, is de hevige gemoedsaandoening van den getuige dikwijls een verhindering voor een onbevangen verklaring daaromtrent voor den rechter.
Behalve in de rechtszaal kennen wij ook nog getuigen, die bij het verrichten van sommige rechtshandelingen, vooral bij het opmaken van authentieke akten, naar de wet eist, tegenwoordig moeten zijn. Ten blijke van hun aanwezigheid moeten zij de akte mede ondertekenen. De aanwezigheid dezer getuigen is bijv. noodzakelijk bij het opmaken van notariële akten, ’t maken van zekere uiterste wilsbeschikkingen, bij huwelijk enz. De verplichting bij aangiften van geboorte en overlijden eveneens getuigen mede te brengen is met ingang van 1 Januari 1935 afgeschaft.
