is de naam van een wreed martelwerktuig, dat in vroeger tijd gebruikt werd, om gevangenen te straffen, ook wel om hun door marteling een geheim af te persen, of hen tot bekentenis te dwingen. Uit de geschiedenis zijn heel wat gevallen bekend, dat personen, die een rol in de politiek speelden, door het „aanleggen der duimschroeven”, zoals dat heette, werden gedwongen hun partijgenoten te verraden of geheimen te openbaren.
De duimen werden' dan in een schroef geklemd en die werd zo stijf aangedraaid, dat de slachtoffers onduldbare pijnen leden.Nu nog, nadat de duimschroeven reeds lang niet meer gebruikt worden en alleen nog als bezienswaardigheden worden tentoongesteld — o.a. in de Gevangenpoort te Den Haag —, wordt de uitdrukking „je legt me de duimschroeven aan” in figuurlijke betekenis gebruikt, wanneer men zeggen wil, „je kwelt mij, tot ik vertel, wat je weten wilt”, of „tot ik je je zin geef”.
Er is b.v. ergens iets gebeurd en nu wil de een den ander niet verraden. Nu kan het voorkomen, dat men dengene, die het weet, maar het niet zeggen wil, met ontslag dreigt, om zo achter de waarheid te komen. Dat is ook: de duimschroeven aanleggen.
