(Fr.: chopper; Du.: Gleichstromsteller, Gleichstrompulswandler; Eng.: chopper), een niet-dissipatieve regelbare gelijkspanningsverzwakker in een elektrisch energiesysteem. De gelijkspanning van de energiebron wordt door pulsmodulatie met een schakelaar gemodificeerd tot een in grootte regelbare secundaire spanning. Hiermee in tegenstelling staan andere systemen zoals het flyback-systeem, veelal tot de choppercircuits gerekend.
Voor de eenvoud van presentatie worden de componenten ideaal verondersteld en wordt uitgegaan van een constante voedende gelijkspanning e(t) = E, pulsbreedte T en pulsfrequentie ƒp = 1/Tp. Afb. 1 toont een algemeen choppercircuit waarin de schakelaar S het functionele begrip van een vermogenstransistor of een thyristor voorstelt. Er wordt verondersteld dat het systeem cyclisch stabiel is.
In 0 < t < T wordt de belasting R via een laagdoorlaatfilter door S op E aangesloten. In T < t < Tp is S geopend waarbij de stroom i(t) door het filter via de vrijloopdiode D kan gaan. In afb. 2 is de spanning e(t) aan de uitgang van S afgebeeld als een unipolaire blokspanning. Het filter, hier gevormd door de componenten L en C, verwijdert de harmonische componenten die ontstaan door het schakelen van S. De gemiddelde waarde van de uitgangsspanning is
UR = (T/Tp)E (0 ≦ T ≦ Tp).
In afb. 2 is behalve e(t) ook de stroom i(t) afgebeeld met een gemiddelde waarde Igem = UR/R.
Hierbij is verondersteld dat i(t) > 0 op elk tijdstip t. Om de invloed van de schakelaar op het net te verminderen, wordt een netfilter gevormd door Ln en Cn.
Voor de technologie van choppers zie Omzetter.
Indien Tk de pulsbreedte in het k-de tijdinterval Tpk (k = 0,1,2,...) voorstelt, zal in het algemeen gelden dat Tk ≠ Tk+1 en Tpk ≠ Tp,k+1
waarbij 0 ≦ Tk ≦ Tpk, zodat de chopper als spanningsregelaar kan worden toegepast.
Choppers worden toegepast als gelijkspanningsvoeding voor: instrumentatie met een vermogen van 1 ...500 W en pulsfrequenties tot 50 kHz; bijv. kleurentelevisietoestellen voor het stabiliseren van de netspanning; computers en elektrische machines met een vermogen 1...10 kW en pulsfrequenties 1...10 kHz; en uit een gelijkspanningsnet gevoede elektrische machines in bijv. railvoertuigen, gevoed uit een gelijkspanningsnet of batterijen met vermogen 10 kW...10 MW en frequenties van 100...500 Hz. Door toepassing van verschillende technieken kan de chopper ook geschikt worden gemaakt voor bijv. het remmen van elektrische machines, waarbij de vrijgekomen elektrische energie weer teruggevoerd kan worden naar het gelijkspanningsnet.