Antieke Latijnse stad uit de 7e eeuw v.C., gelegen bij het dorp Le Ferriere aan de rivier de Astura, ca. 55 km ten zuidoosten van Rome.
In de 6e eeuw v.C. beleefde de stad, die een gunstige strategische ligging had, een bleoiperiode. In het begin van de 5e eeuw v.C. werd Satricum veroverd door de Volsci. De Latijnen brandschatten de stad in 377 v.C., waarbij echter de tempel van Mater Matuta (de godin van de dageraad en de geboorte) gespaard bleef. Satricum werd in 349 v.C. weer opgebouwd door de Volsci en in 346 v.C. door de Romeinen, onder consul M.Valerius Corvus, verwoest, waarbij opnieuw de tempel van Mater Matuta intact bleef. Uit de antieke litteratuur (vooral bij Livius) blijkt, dat dit bouwwerk zeer belangrijk was. In 1896 werd de tempel door de Franse onderzoeker Graillot opgegraven en er werden vele wijgeschenken ontdekt die zich thans in het museum Villa Giulia te Rome bevinden.
Na twee jaren werden de opgravingen gestaakt en Satricum raakte opnieuw bedolven. In de jaren vijftig van de 20e eeuw werd het terrein van de stad geëgaliseerd voor de aanleg van grote wijngaarden. Hierdoor werden de stadsmuur en de necropolis verwoest. Alleen de akropolis, waar zich de tempel van Mater Matuta bevindt, bleef gespaard. In het begin van de jaren zeventig deden enkele Italiaanse opgravers opzienbarende vondsten in dit gebied. Het Comitati per l’Archeologia Laziale zette zich in om de oudheden te behouden en het Ned. Instituut te Rome kreeg in 1977 opdracht opgravingen in Satricum te verrichten.
Men heeft o.a. in de fundamenten van de tempel een zeer belangrijke (volledige) archaïsch-Latijnse inscriptie ontdekt. Ook aardewerk (vooral fragmenten van kookpotten), een waterput en een terracotta dakversiering'(ca.490 v.C.) behoorden tot de vondsten. In 1979 verrichtte een groep archeologen van de universiteit van Groningen, onder leiding van M.Maasland, eveneens opgravingen te Satricum.
Litt. Cat. tent. Civilta delLazio Primitivo (1976); J.de Waele, Mededelingen van het Ned. Instituut te Rome (1981).
