de strategie en tactiek voor het militaire apparaat.
Strategie De militaire strategie heeft m.n. onder invloed van de spectaculaire vorderingen op wapentechnologisch gebied ingrijpende wijzigingen ondergaan. De belangrijkste factoren, die in dit inzicht een rol spelen, zijn de bijna onbegrensde toename van de vernietigingskracht en de steeds groter wordende trefzekerheid van de nucleaire wapens. In het eerste geval gaat het in het bijzonder om intercontinentale raketten met een nucleaire lading van vele megatonnen, waarover de VS en de USSR beschikken. In het tweede geval betreft het nucleaire wapens van zeer uiteenlopende aard, die deels voor strategische, deels voor tactische doeleinden kunnen worden ingezet. De technologische vooruitgang heeft overigens ook de conventionele wapens niet onberoerd gelaten, het vernietigend vermogen en de precisie van verschillende typen wapens van deze categorie zijn in de loop van de jaren zestig en zeventig aanzienlijk toegenomen. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot een situatie waarin een tegenstrijdigheid schuilt.
De tegenwoordige maatschappij is in sterke mate afhankelijk van geavanceerde industrieën en gecentraliseerde massaproduktieprocessen. Het gebruik van de moderne vernietigingswapens zou hierin een schade aanrichten die in geen enkele redelijke verhouding staat tot welk doel dan ook. D.w.z.: terwijl het destructief vermogen en de trefzekerheid van de bewapening steeds groter worden, neemt de mogelijkheid om wapens in te zetten voor het bereiken van politieke doelen, daadwerkelijk af. Zo hebben moderne wapens niet alleen een militaire, maar ook een politieke functie. Het zijn middelen om een tegenstander, afhankelijk van de situatie, door middel van dreiging en afschrikking van agressie te weerhouden, of door middel van chantage en pressie op enigerlei terrein tot het doen van concessies te dwingen. Door deze verwevenheid van politieke en militaire gevolgen zijn de meeste strategieën die sinds het midden van de jaren zestig gestalte hebben gekregen, nogal ingewikkeld.
Dit geldt m.n. voor de NAVO-strategie van ‘flexibility in response’, die gericht is op het voorkomen van oorlog door middel van crisisbeheersing. Aan deze strategie ligt de opvatting ten grondslag, dat elke vorm van agressie vanuit de landen van het Warschaupact het best kan worden voorkomen door het in-stand-houden van een verscheidenheid aan conventionele en nucleaire strijdkrachten. Het gaat in dit geval dus om een afschrikkingsstrategie, waarin de waarschuwing ligt besloten dat het gebruik van militair geweld, in welke vorm en om vang dan ook, de tegenstander geen winst zal opleveren, maar zal leiden tot een situatie waaraan onaanvaardbare risico’s zijn verbonden.
Tactiek De militaire tactiek is aanzienlijk minder veranderd dan de militaire strategie. Dit komt m.n. doordat de ongekende vooruitgang van de wapentechnologie veel meer militair-strategische dan militair-tactische consequenties heeft. Dit neemt niet weg, dat de meeste ontwikkelingen die zich sinds het begin van de jaren zestig op gebied van de militaire tactiek hebben voorgedaan, in menig opzicht door de geavanceerde wapentechnologie zijn beïnvloed. Zo hangt de, vrij geleidelijk verlopende, overgang van operaties met massale troepenformaties, naar de inzet van relatief kleine, mobiele eenheden (de vervanging van ‘bewapende mannen’ door ‘bemande wapens') ten nauwste samen met de toenemende vernietigingskracht en de steeds groter wordende trefzekerheid van in de eerste plaats de nucleaire, maar ook van verscheidene typen conventionele wapens, zoals de draad- en optisch geleide antitankprojectielen, radar-, infrarood- en lichtversterkerapparatuur voor verkenning van het gevechtsterrein. Een andere belangrijke ontwikkeling op militair-tactisch terrein is de gestaag verdergaande integratie van de operaties, die zich zowel binnen elk krijgsmachtdeel als tussen de krijgsmachtdelen (marine, landmacht en luchtmacht) onderling voltrekt. Sommige militaire experts voorspellen dat deze ontwikkeling op den duur zal leiden tot de verdwijning van de afzonderlijke wapens en dienstvakken.
