Eén van de vijf evolutionaire hoofdlijnen van de Eukaryota; omvat o.a. roodwieren, groenwieren en planten
Archaeplastida vormen een monofyletisch subdomein van de Eukaryota. De andere subdomeinen zijn Unikonta, Rhizaria, Excavata en Chromalveolata (zie de betreffende lemma’s).
Alle Archaeplastida hebben behalve mitochondriën ook chloroplasten (bladgroenkorrels). De chloroplast is geëvolueerd uit een door fagocytose opgenomen cyanobacterie. Deze endosymbiose van ongeveer 1,8 miljard jaar geleden heeft de oxygene fotosynthese binnen de Eukaryota gebracht, een unieke gebeurtenis die een revolutionaire verandering in zowel de biosfeer als de atmosfeer veroorzaakte (zie het lemma oxygenatie).
Tot de Archaeplastida behoren Glaucophyta, Prasinophyta, Rhodophyta (roodwieren), Chlorophyta (groenwieren), Charophyta (kranswieren) en Embryophyta (landplanten). Glaucophyta zijn evolutionair interessant omdat ze rondom de chloroplast nog een structuur hebben die teruggaat op de oorspronkelijke peptidoglycan-celwand van de symbiontische cyanobacterie. Tegelijkertijd is dit een sterke ondersteuning van de endosymbiosetheorie.
De term “Plantae” wordt verschillend gebruikt, soms voor alle Archaeplastida, soms voor alleen de landplanten. De naam “Viridiplantae” (groene planten) slaat op de clade van Prasinophyta, Chlorophyta, Charophyta en landplanten. Charophyta en landplanten vat men samen onder de term Streptophyta.
De evolutionaire lijnen binnen de hogere planten volgen de klassieke taxonomische indeling in levermossen, mossen en vaatplanten (Tracheophyta). Tot de laatste groep behoren wolfsklauwen, paardenstaarten, varens, naaktzadigen (Gymnospermae) en bloemplanten (Angiospermae).
Levermossen en mossen begonnen het land al te koloniseren tijdens het Ordovicium (470 Ma BP), maar de enorme plantengroei tijdens het Devoon en het Carboon (400-300 MA BP) werd mogelijk gemaakt door het ontstaan van een vaatstelsel (floeem- en xyleemvaten) en echte wortels, bij de eerste Tracheophyta. De Angiospermae kwamen pas veel later, aan het begin van het Krijt (130 Ma BP).
