Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 02-08-2020

Chromalveolata

betekenis & definitie

Eén van de vijf evolutionaire hoofdlijnen van de Eukaryota; omvat zowel fotosynthetiserende algen als eencellige microbivoren, saprotrofen en parasieten

De belangrijkste groepen die geschaard worden onder de noemer Chromalveolata zijn:
- Haptophyta: eencellige algen met een kalkskelet, o.a. Emiliania huxleyi (Coccolithophora), een van de meest abundante protisten van de oceaan
- Oomycota: draadvormige, heterotrofe en parasitaire organismen, ook genoemd waterschimmels
- Diatomeeën (kiezelwieren): een soortenrijke groep fotosynthetiserende eencelligen met een skelet van silicaat
- Phaeophyta (bruinwieren): meercellige algen van het mariene milieu, sommige soorten tot enkele meters groot (kelp)
- Ciliata (Ciliophora, “trilhaardiertjes”): eencelligen bezet met ciliën, microbivoor, bekend van zoetwater-plankton
- Dinoflagellata: eencellige algen met twee flagellen, met vele symbionten en ook toxine producerende vertegenwoordigers
- Apicomplexa: eencellige parasieten met o.a. Toxoplasma en de malariaparasiet, Plasmodium

Al deze groepen hebben naar men aanneemt een dubbele chloroplast-endosymbiose ondergaan. Bij de eerste symbiose werd een cyanobacterie opgenomen die evolueerde tot chloroplast. Een afstammeling van die cel (waarschijnlijk een roodwier) werd nogmaals opgenomen door een eukaryotische cel zodat de chloroplast omgeven werd door vier membranen. Dit is goed te zien bij diatomeeën en bruinwieren. Bij de algengroep Cryptomonadina is zelfs nog een restant van een kern (nucleomorf) binnen de membraan van de chloroplast te zien.

Bij oömyceten, ciliaten en Apicomplexa is de chloroplast verloren gegaan; deze organismen zijn niet meer als oorspronkelijk “groen” herkenbaar. Bij Apicomplexa is nog een restant van de chloroplast in de cel aanwezig, de zgn. apicoplast.

Het is twijfelachtig of Chromalveolata een monofyletische groep van de Eukaryota vormen. In recente fylogenomische analyses worden ze samengenomen met de Rhizaria tot het nieuwe subdomein TSAR (zie het betreffende lemma).