Rampritueel is het ritueel rond een grote calamiteit met slachtoffers (orkaan, vliegramp, aanslag). Het rampritueel kent een vast patroon van afgrenzing van de plek des onheils, collectief rouwen en ceremoniële handelingen verrichten. De symboolhandelingen benadrukken gemeenschappelijkheid.
Het rampritueel betreft alle soorten rampen, van tsunami's tot terroristische aanslagen. Door de jaren heen is er veel ervaring opgedaan met de uitvoering. Het begint met het uitroepen van een toestand van groot nood of gevaar, waarna de onheilsplek tot collectief rampgebied wordt verklaard. Na deze toe-eigening van het rampgebied volgt de markering. Dit symboolgebaar van plekafbakening werkt bezwerend: de rood-witte linten als noodverband en de schermen als doeken voor het bloeden. Vervolgens zijn er hoog bezoek en spontane huldebetuigingen met bloemen, lichtjes, knuffels, briefkaarten en tekeningen. Alles wordt live uitgezonden op radio, televisie, en online, terwijl het ramptoerisme naar de onheilsplek in banen wordt geleid.
Vaste onderdelen van het rampritueel zijn condoleanceregisters, oecumenische diensten, stille tochten, halfstok gehesen vlaggen, kerkklokken, sirenes, gebeden in kerken en moskeeën, minuten van stilte, en meer. Ondertussen worden schuldigen aangewezen en schandpalen opgericht. Politici vragen om hoorzittingen en nabestaanden eisen financiële genoegdoening. Inzamelingsacties zijn gebruikelijker bij natuurrampen. Na een jaar zal het geheel vaak ceremonieel worden afgerond.
Het hedendaagse rampritueel is seculier, getuigt vaak van spiritualiteit en roept steeds een moreel appèl op. Vooral na een grote natuurramp zullen sommigen zich afvragen waarom zij in God zouden blijven geloven als die zoveel rampspoed toelaat (theodicee). Modern rampmanagement veronderstelt een seculiere benadering van wat mensen overkomt. Echter, bij een grote ramp komen rationaliteit en spiritualiteit samen. Bij grote rampen blijkt hoe de hedendaagse rampverwerking de secularisatie glansrijk overleeft.
