Rituelen zijn opeenvolgende handelingen met een symbolische verwijzing of zingevende betekenis. Een ritueel is performatief gedrag bestaande uit geanticipeerde herhalingen uitgevoerd volgens de regels der kunst en gebaseerd op tradities. Al naar gelang de context komen rituelen overeen met rite, liturgie, ceremonieën, etiquette, gewoonten, gebruiken etc.
De functie van het ritueel komt uiteindelijk neer op orde scheppen. Orde in de zin van greep op het leven behouden, re-integreren, chaos voorkomen, identiteit van de groep versterken, samenzijn markeren, een solidaire gemeenschap vormen en zo meer. Deze functie van een ordening in het leven scheppen is vaak onuitgesproken.
Het doel van het ritueel loopt echter sterk uiteen; van gebedsgenezing tot herdenken en van as verstrooiing tot samen de maaltijd gebruiken. Steeds is het doel intentioneel, expliciet en uitgesproken en rituelen verschillen daarmee van gewoonten en routines.
Vergeleken met gewoonten zijn rituelen gewoonten 'plus’ waarbij ‘plus’ betekent het dagelijkse leven een extra 'spi-rituele' zin geven. Spiritualiteit aan een gewoonte toevoegen.
Gewoonten kunnen ritualisering ondergaan en opschuiven in de richting van nieuwe tradities. Een ritueel zelf bedenken, zogenoemde ‘wilde rituelen’ bestaan ook. Omgekeerd kan een ritueel op den duur een routineuze handeling worden waardoor een 'leeg' ritueel ontstaat. De zingeving is dan bijna geheel achter de horizon verdwenen.
