Piet (1577-1629) Dank zij een overbekend volksliedje weet elke Nederlander, wat de grote heldendaad was uit het leven van de Nederlandse vlootvoogd Pieter Pieterszoon Heyn; kortweg Piet Heyn genoemd.
‘Hij heeft gewonnen de zilvervloot’ zingt het Nederlandse volk. Minder duidelijk is het lied als het gaat om de waarde van die verovering. Weliswaar vertelt de tekst ons, dat de desbetreffende schepen ‘zilveren matten’ aan boord hadden en ‘appeltjes van oranje’ - maar we worden in het duister gelaten over het juiste bedrag, dat met die lading gemoeid was.
Dat leren ons echter de geschiedkundigen. Op de 8e en 9e september van het jaar 1628 legde Piet Heyn met zijn oorlogsbodems in de baai van Matanzas (Cuba) beslag op een aantal Spaanse schepen, die op het punt stonden rijkbeladen naar het vaderland terug te keren. Naar berekeningen uit die tijd bedroeg de buit van de Nederlanders ongeveer 12 miljoen gulden; in die dagen een fabelachtig bedrag. Het was dan ook geen wonder, dat Piet Heyn als een nationale held ontvangen werd en in het daaropvolgende jaar benoemd werd tot luitenant-admiraal van Holland en West-Friesland. Hetgeen betekende, dat hij de eerste niet-edelman was, die aan het hoofd kwam te staan van de gehele zeemacht van de Republiek der Zeven Provinciën.
Want Piet Heyn was, wat wij nu een ‘doodgewone jongen’ zouden noemen. Hij was de zoon van een eenvoudig kapitein, die het nooit verder gebracht had dan gezagvoerder op een haringbuisconvooier. Op 20-jarige leeftijd werd Piet Heyn samen met zijn vader gevangen genomen door de Spanjaarden; beiden kwamen als roeier terecht op de Spaanse galeien. In 1602 kwamen de twee vrij. Piet Heyn trad toen in dienst van de Oost-Indische Compagnie en vertrok naar Oost-Indië. Later keerde hij naar Nederland terug en bevoer als particulier schipper de Middellandse Zee. .
Piet Heyn legde de basis voor zijn roem pas in 1623 toen hij in dienst trad van de West-Indische Compagnie. Hij maakte in het daaropvolgende jaar de verovering door de Nederlanders van de Braziliaanse stad Sao Salvadoe mogelijk, namelijk door een bijzonder stoutmoedige sloepenaanval op de Portugese schepen in de haven en op het fort van de stad. In 1626 werd Piet Heyn door de WIC benoemd tot admiraal van een grote vloot, die samen met een ander eskader aanvallen zou moeten doen op de Spaanse zilvervloten in de Caraïbische Zee. Van dat plan kwam echter niets terecht omdat de vloten van Piet Heyn en van zijn collega in de Caraïbische wateren elkaar misliepen. Heyn pikte toch nog een financieel graantje van de Spanjaarden mee door in 1627 een aanval te doen op een aantal Spaanse schepen in de Allerheiligenbaai van Sao Salvador (dat de Nederlanders toen alweer hadden moeten prijsgeven) en daar een fikse buit te veroveren. Pas in het daaropvolgende jaar lukte het hem een van de zilvervloten buit te maken.
Piet Heyn kon als luitenant-admiraal niet meer de reorganisatieplannen uitvoeren, die hij voor de Nederlandse vloot in gedachten had. Nog in het jaar van zijn benoeming sneuvelde hij tijdens een zeegevecht met piraten uit Oostende. Piet Heyn ligt begraven in de Oude Kerk te Delft .... en leeft voort in de herinnering van miljoenen Nederlanders, die zijn naam al in hun vroegste schooljaren luide uitgalmen!