holl. Neurenberg, fransch en eng.
Nuremberg, lat. Norimberga, stad in Beieren, aan de Pegnitz, en aan het middelpunt der beiersche spoorwegen, circa 10 mijlen bezuidoosten Wurlzburg; 63,000 inw.; is een der bedrijvigsle steden van Duitschland, en de voornaamste fabriek- en koopstad van Beieren : alom bekend zijn de zoogenaamde Neurenberger waren; te N. werden (omstr. 1500) de horlogies uitgevonden door P. Hele; het is de geboorteplaats van Behsim en van Albrecht Durer. Reeds ten tijde van Karel den Groote bestond N., en was een der eerste sleden, die tot het Christendom overgingen. Verscheidene rijksdagen werden te N. gehouden, o. a. de allereerste (onder Otto I) in 938; wijders die van 1524, 1356, 1390,1522—24. Te N. werd ook de eerste religie-vrede gesloten 1532. Reeds sedert 1219 vrijë rijksstad, was N. in de 14e eeuw eene hoofdstapelplaats van den italiaanschen handel naar het Noorden; doch toen die handel begon te verminderen, verminderde ook de bloei van N„ dat evenwel bleef voortgaan uit te munten in kunstvlijt en in rijkdom, totdat de Dertigjarige oorlog aan de welvaart van N. eenen onherstelbaren knak gaf. Krachtens de Rijnbonds-acle giug N. met zijn geheele grondgebied (23 vierk. mijlen; zie het volgende art.) in 1806 in volle souveruiniteit aan den koning van Beieren over.
