1) het oude Massilia, stad in Frankrijk, hoofdplaats van het dept. Monden van de Uhöne, een der voornaamste zeehandelsteden van Europa, aan eene bocht der Middeliandsche Zee; 319,000 inw.; de kathedraal van M. is de oudste kerk van Gallië; de haven van M. wordt beschermd door twee forten, en voor de reede verheft zich, op de klip if, de vesting Ckateau-d’lf.
Ais volkplanting van Phoceërs werd M. gesticht omstreeks 6 eeuwen v. Chr., stichtte zelve verscheidene steden in den omtrek (Agde, Antibes, fiice, enz.), en deelde de koopvaart in de Middeliandsche Zee met Carthago: de vloten van M. gingen tot in den Atl. Oceaan, en sommige zelfs tot in de Oostzee. Reeds vroegtijdig de bondgenoot van Rome, gaf M. aan de Romeinen aanleiding om Gallië te veroveren, doordien het hunne hulp inriep tegen de Liguren (153), vervolgens tegen de Cavareu (125 v. Chr.). Bij de tweede vorming van het romeinsche wingewest Gallië, werd M. niet daarin begrepen, maar bleef eene vrije stad, bondgenoot van Rome. Toen de oorlog tusscheu Pompejus en Gesar uitbarstte, wilde M. onzijdig blijven, en werd belegerd en ingenomen door de troepen van Cesar (49 en 48 v. Chr.). Reeds spoedig weder toenemende in bloei, had M. twee beroemde scholen ten tijde van het keizerrijk. In de 8e eeuw werd M. verwoest door de Arabieren, en herstelde zich slechts langzaam. Feitelijk werd M. eene republiek, tijdens de inlijving van het koninkrijk Arles bij het keizerrijk; doch in de 13e eeuw werd M. onderworpen door Karel van Anjou, graaf van Provence. Eenige voorrechten, die de stad nog behouden had, werden haar in 1660 door Lodewijk XIV ontnomen. In 1720 en 1721 werd M. geteisterd door eene verschrikkelijke pestziekte. Het is de geboorteplaats van Pytheas en van Petronius; wijders van H. d’Urfé, Puget, Plunder, Mascaron, Dumarsais, Th. Barthe, Barbaroux.2) dorp of vlek in het fransche dept. Oise, 4 a 5 uren gaans benoordw. Beauvais; 800 inw.
