Neurasthenie; deze ziekte werd het eerst door den Amerikaanschen zenuwarts Bird uitvoeriger beschreven; deze meende dat zij vooral bij Amerikanen voorkwam, waarom men vroeger ook wel sprak van „Amerikaansche ziekte”. Z. is een der meest voorkomende en belangrijke zenuwziekten; treedt voornamelijk op bij mannen, en wel bij voorkeur bij personen, wier voorvaderen zich gedurende vele geslachten met hoofdarbeid bezig hielden. Ook alcoholmisbruik of zenuwziekten der ouders maken voorbeschikt voor Z.
De oorzaak voor het steeds veelvuldiger voorkomen dezer ziekte wordt gezocht in de gejaagde levenswijze van den tegenwoordigen tijd, met haar geestelijke overinspanning, teleurstellingen in den levensstrijd, misbruik van prikkelende middelen. Een ondoelmatige, zwak-toegeeflijke opvoeding, die den wil niet sterkt en geen zelfbeheersching leert, verhoogt de vatbaarheid voor Z.; verder doet vooral de overlading op school en in beroep veel kwaad. In sommige gevallen ziet men de Z. zich langzamerhand ontwikkelen, in andere rreedt zij plotseling op na zware acute ziekten. Al naar mate verschijnselen van de zijde der hersenen of van het ruggemerg op den voorgrond treden, onderscheidt men een cerebrale en een spinale neurasthenie, die evenwel veelal tezamen voorkomen. Bij den spinalen vorm klaagt de lijder over spoedige vermoeidheid bij ’t loopen, dikwijls ook pijnen in den rug of in de beenen, abnormale gevoelsgewaarwordingen (paraesthesiën), stoornis in de geslachtelijke functie’s; verder vindt men dikwijls pijnlijkheid bij druk van de wervelkolom of gedeelten daarvan, en vaatstoornissen (vaso-motorische stoornissen).Bij de cerebrale neurasthenie treden meestal op den voorgrond klachten over een gevoel van drukking in het hoofd (soms stijgende tot werkelijke hoofdpijn, dikwijls met overgevoeligheid van de huid van den schedel), en onmogelijkheid tot het verrichten van ingespannen geestelijken arbeid; verder spoedig optredende vermoeidheid der ooge« (nerveuse asthenopie), slapeloosheid, duizeligheid, hartkloppingen, duizelingen, koude handen en voeten, sterk zweeten, spijsverteringsbezwaren enz. De stemming is wisselend, in den regel gedrukt met vergroote prikkelbaarheid gepaard. In sommige gevallen veroorzaakt de ziekte bijna alleen verschijnselen van één orgaan of systeem, zoodat men kan spreken van Z. van het hart (neurasthenia cordis — hartkloppingen, kortademigheid, pijnen in de borst), van de geslachtsorganen (neurasthenia sexualis —verhoogde sexueele prikkelbaarheid, te vroege zaadloozing, psychische impotentie), van de spijsverteringsorganen (gastrische neurasthenie) enz. Dikwijls vindt men bij Z. tevens hypochondrie.
De kans op genezing hangt af van de uitbreiding der kwaal, het al of niet bestaan van erfelijken aanleg en van weg te nemen oorzaken. De behandeling is in de eerste plaats een psychische; om een blijvend resultaat te bereiken is het meestal noodig dat de lijder een tijd lang geheel onder den persoonlijken invloed van een geneesheer sta. Deze regelt dan het dieet (dikwijls ziet men van een mestkuur goede gevolgen) en de mate van lichaamsbeweging; in sommige gevallen is lichamelijke rust, in andere een zekere mate van lichaamsinspanning gewenscht. Verder komen in aanmerking massage, electriciteit, en alles wat den algemeenen lichaamstoestand kan verbeteren. Een afzonderlijke behandeling vereischt dikwijls de slapeloosheid (zie aldaar).
