Gron.: Zoltkamp.
Dorp in de gemeente De Marne, vissersplaats aan de mond van het Reitdiep, tot 1969 gelegen aan de Lauwerszee en destijds oversteekhaven via Oostmahorn (Friesland) naar Schiermonnikoog. Uitwaterings- en schutsluis van het Reitdiep = Provinciale Sluis, van de Lauwers = Friese Sluis, en van het Hunsingokanaal = Hunsingosluis.
Zoutkamp is ontstaan uit een militaire vesting op een plaats, waar in de Middeleeuwen zout werd gewonnen uit zoutveen. In de 16de eeuw bezat de jonker van Ewsum hier een zoutkeet voor de visverwerking. De Spanjaarden legden in 1575 een schans aan; in 1589 is deze uitgebreid. In de twee volgende eeuwen vestigden zich hier vissers. Met de komst van een Frans garnizoen in 1799 - met het oog op een Engelse invasiedreiging - werd de inmiddels verwaarloosde vesting hersteld en uitgebreid. De vesting Zoutkamp is in 1882 opgeheven.
In Zoutkamp bevindt zich het gamalenverwerkingsbedrijf Heiploeg; verder waterrecreatie en een jachthaven. Veel van de dienstverlenende bedrijvigheid is na de afsluiting van de Lauwerszee verhuisd van Zoutkamp naar Lauwersoog, onder andere de veerdienst op Schiermonnikoog en de aanleg van vissersschepen. Over de binnenwateren is deze nieuwe plaats te bereiken via de Zoutkamperril, de Slenk en het Lauwersmeer.
De hervormde kerk dateert van 1836 en ligt op een verhoogd kerkhof. Het oude centrum van Zoutkamp met vissershuisjes uit de 18de en 19de eeuw is ten gevolge van modemiseringszucht in de jaren ’70 afgebroken. Het werd voor een aanzienlijk gedeelte weer opgebouwd en gereconstrueerd in het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen.
Eind Middeleeuwen to Soltcampum, Soldtcamp (kamp = afgeperkt veld).
Schimpnamen voor de inwoners: Schelleviskoppen, Vlintboksems en Vlinthippers.
Zie ook muntschat van Zoutkamp.
Lit.; O. Kloosterman, L Prins en A. de Vries, Cultuurhistorische verkenning Zoutkamp (Zeist 1995); Nieuwe werken te Zoutkamp; over de geschiedenis van Zoutkamp (Groningen 1982); C. Zorge, Van Zoutkamp en de zilte zee (Zoutkamp 1982); W. Mollema, Zoutkamp: een blik in het verleden (Leens 1981); P.J. Ritsema, ‘De herkomst van de Zoutkamper vissersgeslachten’, Driemaandelijkse Bladen 23, (1971) 191-197; P.G. Hiensch, Zoeklicht op Zoutkamp (Groningen 1968).
