Oud en wijdverbreid is het geloof dat ziekten worden veroorzaakt door (pijlen schietende of stekende) demonen of door demonische dieren. Verschillende uitdrukkingen ('t schut kom weer oan - een pijnscheut) en ziektenamen (dauwworm bijv. of bainvreters of -eters voor tbc in duim, neus of gebeente) wijzen hier nog op.
Zo ook de personificatie lepe in het Westerkwartier voor de koorts (Iepoom het hom beet). M.D. Teenstra noemt nog de koortsdemon hegge moeder (moet heksenmoeder zijn, denkt hij). Deze ziektedemonen kon men wonderdokters) uitdrijven met bezweringen of magische handelingen of door ze (zoals bij koorts) in een turf of boom te bannen (afschrijven). Voor de anderdaagse koorts sneed men twee kerven in een turf, voor de derdedaagse koorts drie; daarna wierp men de turf in een vuur. Of men maakte kerven in levend hout, of in een stokje dat daarna in de grond gestoken moest worden.Lit.: Teenstra, Volksverhalen, 184-186; A.A. Weijnen, A.P.G.M.A. Ficq-Weijnen, Ziektenamen in de Nederlandse dialecten (’s-Gravenhage 1995); L. Honko, Krankheitsprojektile (Helsinki 1959).
