(Euvelgunne 1822 - Warffum 1897)
Zoon van Everhardus Molema (18031869), onderwijzer in Euvelgunne, Nieuw-Beerta en Finsterwolde, onderwijspedagoog en auteur van een aantal leerboekjes voor het lager onderwijs. Op maatschappelijk gebied was hij een vooruitstrevend man.
Helmer Molema trad in de voetsporen van zijn vader: hij was op de Departements-kweekschool te Groningen een leerling van de onderwijspedagoog Berend Brugsma, behaalde de eerste rang en werd vervolgens hulponderwijzer in Veendam, waarnemend schoolhoofd in Muntendam en hoofd van de school in Feerwerd. Zijn benoeming tot hoofdonderwijzer in Adorp (1855), die niet onomstreden was, deed hem solliciteren naar die post in Warffum. Hier was hij hoofd van de school in de periode 1858-1887, later tevens leraar aan de Rijks Normaalschool (kweekschool, 1882-1896).
Zoals destijds op de meeste plaatsen gebruikelijk was, combineerde Molema de functie van schoolhoofd met die van koster-organistvoorzanger van de hervormde gemeente. Op maatschappelijk en kerkelijk gebied zal hij, net als zijn vader, moderne opvattingen hebben gehuldigd. Zijn vrouw was de dochter van de moderne predikant van Garnwerd en Oostum, H.A. Timmer.
Molema, die in Warffum een vooraanstaande plaats in het maatschappelijk leven innam, werd vooral bekend als selfmade taalgeleerde. Als scherpzinnig opmerker, die als kind vertrouwd was met het Oldambtster Gronings, pikte hij in zijn verschillende standplaatsen andere dialectvarianten op. Door zijn schoonvader, een Drent van geboorte, werd ongetwijfeld zijn aandacht op het Drents gevestigd. In een periode van meer dan dertig jaar stelde Molema zijn Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19de eeuw samen, uitgegeven onder auspiciën van de ‘Verein für Niederdeutsche Sprachforschung’ te Hamburg (1887). Het vond alom wetenschappelijke erkenning en heeft voor de bestudering van het oudere Gronings zijn actuele waarde behouden. Twee onuitgegeven manuscripten tonen aan dat Helmer Molema ook na het verschijnen van zijn woordenboek werkte aan een uitgebreide en verbeterde versie ervan. Tevens bleef van hem een proeve van een Drents woordenboek in handschrift bewaard.
[Feenstra]
Lit.: H. Feenstra en S.J.H. Reker, Helmer Molema. Een schoolmeester maakt een woordenboek (Bedum 1997).
