Gron.: Leerms.
Wierdedorp in de gemeente Loppersum ten Z.O. van ’t Zandt; hier lopen de Leermensterweg en het Leermenstermaar, parallel aan elkaar, naartoe. Eerste vermelding in 1041; fungeerde als gerechtscentrum voor Fivelgo. De wierde is begin 20ste eeuw gedeeltelijk afgegraven, toch bleef de radiale structuur goeddeels bewaard.
De kerk, gewijd aan St.-Donatus, is oorspronkelijk gebouwd in tufsteen in de 10de of vroege 11de eeuw: daarmee is ze een van de oudste kerken in Groningen. Uit het tweede kwart van de 13de eeuw dateert het bakstenen koor in romano-gotische stijl. Belangrijk restant van een stenen doxaal. Muur- en gewelfschilderingen in het koor uit het eerste kwart van de 15de eeuw. Preekstoel uit het derde kwart van de 17de eeuw. Gerestaureerd na een ingrijpende brand in 1957.
Bij Leermens stonden de borgen Bolsiersema (gesloopt kort na 1723), en Grevinga (begin 19de eeuw verbouwd tot boerenplaats).
Oudtijds Lethermengi.
Lit.: H. Bouma e.a., Historisch fotoboek gemeente 't Zandt (Bedum 1989); Formsma, Ommelander borgen en steenhuizen, 205-212: J. Dallinga-Siertsema e.a., Onze dorpen en hun inwoners ft Zandt 1985): H.M. van den Berg, ‘De Sint-Donatuskerk te Leermens’, Publicaties Stichting Oude Groninger Kerken nr. 5 (1971) 79-94-
