Nieuwe Groninger Encyclopedie

P. Brood, A.H. Huussen en J. van der Kooi (1999)

Gepubliceerd op 20-09-2021

Compact

betekenis & definitie

Onderlinge zeeverzekeringsmaatschappij voor schippers en schippersknechten, met als belangrijkste doelstelling het verlenen van hulp en bijstand aan noodlijdende leden, bijvoorbeeld na verlies van een schip. Het bestuur van een compact bestond uit gewone leden, de zogenaamde heuvelingen, en had een voorzitter die olderman werd genoemd.

Groningen had in de 18de en 19de eeuw tientallen van deze compacten die behalve onderlinge hulp verleenden, ook een belangrijk sociaal element in een gemeenschap vormden. Voorbeelden zijn het compact ‘De Onderlinge Vriendschap’ te Groningen, opgericht in 1835, en ‘Voorzorg’ te Hoogezand uit 1855. Het compact is verwant aan het zeemanscollege, dat een bredere doelstelling had.Lit.: W. Kerkmeijer, ‘Het Leekster Schippersgilde’. Stad en Lande. Cultuurhistorisch tijdschrift voor Groningen 4, afl. 3 (1995) 2-7; F.R. Loomeijer, Het water dun. Compact de Onderlinge Vriendschap 1835-1985. 100 jaar (Groningen 1985); H.A.

Wijnne en G.J. Weyland, ‘Bijdrage tot de kennis van de instellingen ter voorkoming van schade in de provincie Groningen, I De Compacten’. Bijdragen tot de kennis van den tegenwoordigen staat der Provincie Groningen I (1860) 93-107.

< >