Varro, Marcus Terentius - Romeins geleerde (116-27 v.C.). Hij werd geboren te Reate in het land van de Sabini en staat bekend als de grootste ‘geleerde’ van de Romeinse oudheid. Als zodanig heeft hij niet alleen op zijn tijdgenoten, maar ook nog ve1e eeuwen later grote invloed uitgeoefend. Naast een enorme literaire bedrijvigheid (hij schreef meer dan 70 werken in 600 boeken) bewees hij, bezield met Oud-romeinse gevoelens, de staat nog vele diensten als officier en ambtenaar. Hij doorliep de cursus honorum tot aan de praetuur en begeleidde Pompeius als officier op verscheidene veldtochten, al lag hem deze militaire activiteit niet. In de burgeroorlog van 49 v.C. werd hij aan het hoofd van twee legioenen door Caesar buiten gevecht gesteld, doch in 47 stelde de vergevingsgezinde Caesar hem aan als rijksbibliothecaris. M. Antonius plunderde in 43 Varro’s villa en zijn persoonlijke bibliotheek, waarbij een groot aantal, zelfs nog niet gepubliceerde werken verloren ging. Tot aan zijn dood schreef Varro verder, want in de loop van de laatste tien jaar van zijn leven publiceerde hij nog ruim 100 boeken. Het overgrote deel van zijn werk is verloren gegaan of fragmentarisch bewaard gebleven bij latere schrijvers. Bewaard gebleven zijn alleen De Lingua Latina (6 boeken, nl. van V tot X) en De Re Rustica (3 boeken) geschreven op 80-jarige leeftijd. Het eerste werk droeg hij op aan Cicero en bestond uit 25 boeken. Hierin behandelde hij de etymologie, verbuiging, vervoeging en syntaxis van de Latijnse taal.
Het tweede is een traktaat over landbouw, en met meer methode uitgewerkt dan dat van Cato de Censor; het eerste boek is gewijd aan het bewerken van de grond, het tweede aan het fokken van grootvee, het derde aan de teelt van kleinvee.
Verloren gegaan zijn:
Antiquitates rerum humanarum et devinarum (41 boeken), blijkbaar zijn belangrijkste geschrift. Hierin toonde hij zich een oudheidkundige van formaat, en behandelde hij allerhande realia over instellingen en gebruiken van het oude Rome.
De Gente populi Romani, over de oorsprong van het Romeinse volk.
De Vita populi Romani, geschiedenis van de Romeinse beschaving. Diciplinae (9 boeken); de eerste zeven zijn een ware encyclopedie van de Zeven Vrije kunsten; boek 8 behandelt de geneeskunde, boek 9 de bouwkunst.
De Comoediis Plautinis, een studie over de komedies van Plautus.
De scaenicis actionibus, over de voorstellingen in het theater.
De Poetis, biografieën van dichters. Imagines (of Hebdomades), een cultuurhistorische verzameling van portretten van 700 bekende Griekse en Romeinse persoonlijkheden, met onderschriften in proza en vers.
Saturnae Menippeae, een verzameling van 150 Meneïppische satiren, waarin hij een rijke verscheidenheid aan onderwerpen behandelt: praktische moraal, politiek e.d.
Trikaranos (‘De man met de drie hoofden’), over het triumviraat van Caesar, Pompeius en Crassus.
De betekenis van Varro steunt niet op zijn taal en stijl, maar op de omvang van zijn literair werk, waarin hij een massa materiaal uit de cultuurgeschiedenis van Rome heeft bijeengebracht en in leesbare vorm gegoten.
