Belg. stad in de prov. Limburg aan de Jeker; oudste stad van België.
In Caesars tijd hoofdplaats der → Eburonen (Atuatuca Eburonum), die onder → Ambiorix in opstand kwamen. Na hun uitroeiing woonden er de Tungri. Over de ligging van Atuatuca bestaat verschil van mening: sommigen zoeken het in de buurt van Luik; Vannérus zoekt het te Embourg ten oosten van de Maas. Atuatuca = Tongeren is dus een (zeer waarschijnlijke) hypothese. Wel heet Tongeren gedurende de Romeinse tijd Atuatuca Tungrorum. Het groeide uit tot een belangrijk militair en economisch centrum aan de heerbaan Keulen-Bavay.
Tongeren was ook de eerste zetel van een Belg. bisdom (341-382). onder Servatius. Kwam in de eerste helft 13e eeuw opnieuw lot bloei en verkreeg stadsrechten. Ca. 1257-64 werden er nieuwe stadswallen opgericht. Was afhankelijk van de prins-bisschoppen van Luik, die het stadsrechten schonken. In het middeleeuwse Tongeren ontwikkelde zich de lakennijverheid en bestond er een belangrijke landbouwmarkt. Herhaaldelijk werd Tongeren belegerd en geplunderd.
Na de slag bij → Brustem (1467) werd de stad ontmanteld. Kwam 1815 aan de prov. Limburg.Litt. H.van de Weerd. De civitas Tungrorum (1914); J.Libot. Geschiedk. schets der stad Tongeren (1905); J.Paquay. Tongeren voorheen (1934); R.MüIIer, Aduatuca Eburonum (1943): J.Vannérus. Le limes et les fortifications gallo-romaines de Belgique (1943); P.C.Boeren. Les éveques de Tongres-Maestricht (in: Rev. hist. eglise de France 1975); H.Ballien, Tongeren, van Romeinse civitas tot middeleeuwse stad (1979).
