(Fr. Hynljippen, pl.
Hylpen) Opp. plm. 6,7 km2, waarvan plm. 5,4 km2 land. Hindeloopen is een monumentaal stadje aan het IJsselmeer, dat door zijn ligging en resten van een vroeger rijke cultuur een ontw. tot toeristisch centrum heeft doorgemaakt.Wapen: Een zilveren schild, waarop een springende hinde op een groen grasveld.
Vlag: Vier evenhoge horizontale banen in de kleuren groen en geel; in de broekzijde voorzien van een, ter hoogte van de twee eerste banen, strekkende Hindelooper vogel met omgewende kop in de kleuren wit en rood (s. 1959).
Economie In 1954 waren visserij en landbouw de belangrijkste middelen van bestaan. In 1960 was 21,6 % werkzaam in de landbouw, 38,5 % in industrie en ambacht en 39,9 % in de overige bedrijfstakken. Met name de oud-Hindelooper hout-, snij- en schilderkunst heeft in de jaren ’50 en ’60 een snelle groei doorgemaakt. Een zevental bedrijven houdt zich bezig met vervaardiging en/ of verkoop van o.m. Hindelooper kunst, waarvan kleuren, patronen en motieven enig in Friesland zijn. De recreatieve ontwikkeling is ook de oorzaak van nieuwe bloei van de middenstand, w.o. horecabedrijven. De visserij is vrijwel verdwenen.
Politiek en kerkelijk leven De ontkerkelijking is ten koste gegaan van de groep NH en Doopsgezind. In 1971 waren de percentages als volgt: Hervormd 52,5 (in 1960 57,6); Gereformeerd
13,5 (13,4); Overige (vnl. Doopsgezind) 7,0 (10,9); R.K. 2,0 (2,1), geen kerkgen. 25,0 (16,0). Herv. en Gereform. hebben samen een predikant. Politiek deden zich vrij sterke veranderingen voor, m.n. bij de gemeenteraads- en statenverkiezingen. De Frysk Nasjonale Partij ( samen met PPR raad 1970 31,1 %) staten 1974 8,6 %; raad 1974 niet ingeschreven, won in 1970 ten koste van PvdA.
In 1954 was de raad als volgt samengesteld: 4 PvdA, 3 CH/AR. In 1974: 3 CH/AR, 3 PvdA, 1 PPR. (zie ook Verkiezingen).
Cultuur, sport en monumenten Doordat Hindeloopen eeuwenlang een zeehandelscentrum was, Het Hindelooper schilderwerk beleeft een renaissance en de vraag is groot.
Nieuw Hindelooper meubelschilderwerk in oud-Hindelooper trant.
heeft de stad een sterke eigen cultuur opgebouwd, waarvan ondanks nivellerende tendenzen in jaren ’50 en ’60 resten nog steeds zijn te herkennen. De eigen taal, bedreigd door met name het Fries, en de ambachtskunst zijn duidelijke kenmerken. Terwijl er t.a.v. het behoud van het Hindeloopers weinig reden tot optimisme bestaat, bloeit de ambachtskunst in de jaren ’70 meer dan in enkele decennia daarvoor. Voor de kenner van Hindelooper volkskunstprodukten is de rationalisering van het produktieproces in enkele bedrijven een bedenkelijke ontwikkeling, economisch biedt deze echter nieuwe kansen aan een kleine gemeenschap. Door de toeristische belangstelling voor het aïwijkend-culturele is de belangstelling voor het eigen verleden gestimuleerd. De rijke collectie ambachtskunstprodukten (meubelschilderwerk), klederdrachten en interieurschilderingen in het Hidde Nijland-Museum geeft een beeld van de ontwikkeling van Hindeloopen en zijn cultuur (z. ook Kayak).
De klederdracht wordt nog gebruikt door de folkloristische zang- en dansgroep Aald Hylpen die in juli geregeld optreedt, ook buiten Hindeloopen. De watersport heeft in Hindeloopen een belangrijke ontw. doorgemaakt: zeilen en zwemmen in het Ijsselmeer met buitendijkse jachthaven en jachtwerf.
Verder eigen sportterrein en sedert 1968 sportvereniging Hielpen. Het aantal monumenten is groot. In 1973 is de stadskern ingeschreven als beschermd stadsgezicht, waarna behoud en herstel van de kern begon. De belangrijkste monumenten zijn: Kapiteinswoningen, Herv. kerk (1632) met scheve pas gerestaureerde Westertoren, enkele „likhuzen” (vroeger zomerwoningen op het achtererf), Sylshues met Aastertoer (sluiswachterswoning met torentje; 1619, gerest. 1974) en leugenbank; Doopsgezinde kerk met oude achtergevel (17e eeuw), museum Hidde Nijlandstichting in voorm. stadhuis (1683, gerest, jaren ’60), boerderijen. Bruggen.
Door woningbouw in de jaren ’60 is een deel van de omgeving van de oude stadskern het historische karakter gedeeltelijk kwijtgeraakt. De betonnen zomerboten in de vaart langs de dijk storen. Historische scheepswerf. Vogelgebied de Stoenkharne, ouderwets havenlicht (gerest.)
Bevolking: (1954) 900, (1959) 850; (1964) 873; (1969) 874; (1974) 799.
Tussen 1954 en 1974 had Hindeloopen als burgemeester A. Atema, J. van der Zwaag (s. 1973). Lit: S. J. van der Molen, De Hindelooper wooncultuur (1967); B. de Boer, Studie over het dialect van Hindeloopen (diss., 1950).
