aanvankelijk bij de Romeinen god van den landbouw en van de maatschappelijke samenleving, later door hen geïdentificeerd met den Kronos der Grieken, en als zoodanig god van den allesverslindenden tijd, was een zoon van Uranusen Gea (d. i. van den Hemel en de Aarde). Zijn oudere broeder Titan deed afstand van den troon des hemels ten behoeve van S., onder beding, dat S. alle kinderen van 't mannelijk geslacht, die bem geboren mochten worden, zoodra ze ’t levenslicht aanschouwden zou opeten, ten einde geen zonen te hebben, die aanspraak op den troon zouden kunnen maken, waartoe na S. alleen de zonen van Titan (de Titanen) gerechtigd moesten blijven.
Aan deze overeenkomst getrouw, waren Pluto en Neptunus nauwlijks geboren, of S. slokte de arme kleinen naar binnen; maar toen Jupiter geboren werd, liet S. zich door zijne gemalin Cybele verschalken, want zij gaf hem een steen te slikken in plaats van het kind, en zoodoende werd de kleine Jupiter gered. Hiermede nog niet tevreden, noodzaakte Cybele haren gemaal, waarschijnlijk door middel van een braakdrankje, de twee door hem ingeslikte kinderen (Neptunus en Pluto) weder uit te spuwen, waarna zij hen weder levend maakte ook. Zoodra Titan te weten kwam, dat er drie zonen van S. leefden, stiet hij hem van den troon en zette hem gevangen. Maar nu sprong Jupiter voor zijnen vader in de bres, overwon de Titanen, en herstelde S. op den troon. Maar S. werd al spoedig nayverig op dien machtigen zoon, en spande den jongen god allerlei strikken, zoodat Jupiter eindelijk boos op zijn vader werd, en de wapenen tegen hem opvatte; hy overwon hem, verminkte hem toen op eene erge manier, en smeet hem ten slotte den hemel uit. Op de aarde te land gekomen, ging S. zich verbergen (latere) in Lotium, waar hij eene wijkplaats vond bij god Janus, die bem zijne dochter Venilia tot vrouw gaf, en hem tot zijnen troonopvolger benoemde. Van S. leerden de Latijnen de graanteelt en den akkerbouw; onder zijnen schepter bloeiden vrede, overvloed en rechtvaardigheid, en de regeering van S. was voor Italië de gouden eeuw. Hij legde de grondslagen eener stad Saturnia op den Capitolynschen berg, en liet zijnen troon na aan Picus. Om de nimf Philyra te bekoren had S. de gedaante van een paard aangenomen en zoo bij haar den centaur Cbiron (half mensch, half paard) verwekt.Nadat S. met Kronos geïdentificeerd was, werd hy afgeheeld oud, mager, met een grijzen baard, het hoofd ontsluierd, en met eene zeissen in de hand; somwylen ook met eenzandlooper in de andere hand.— Men heeft S. dikwijls willen vereenzelvigen met den phenicischen of carthaagschen Moloch, aan wien kinderen geofferd werden. Het vereischt echter niet veel scherpzinnigheid om in de fabel, dat S. zijne kinderen verslond, een zinnebeeld te zien van den tijd, die alles wat hij voortbrengt ook weder verslindt.
Te Elis had S. een tempel; Drepanum beweerde in 't bezit te wezen van zijne zeissen. Te Rome werd doorNuma, door Tullus Hostilius en vervolgens door de consuls aan S. een tempel toegewijd, waar de openbare schatkist bewaard werd. De feesten tereere van S. (Saturnaliën genoemd) waren een tijd van algemeene gelijkheid en vrÿheid: zoo lang die feesten duurden bestond er geen onderscheid van stand, en de meesters bedienden aan tafel hunne eigene slaven. Aanvankelijk duurden de Saturnaliën slechts 1 dag, later 3, en van Claudius’ tijd af zelfs 5 dagen, aanvangende 17, December. Het was gebruikelijk, elkander bij die gelegenheid geschenken aan te bieden, welk gebruik bij de Christenen behouden is gebleven (de Kerstgeschenken).
